Mizote'n mau kan hmang nasa hle a, tûn hma phei chuan an khawsakna kawnga thil pawimawh tak a ni. Mau chi hrang hrangte han ziak chhuak ila:-
1. Mautak: A hunga awm a ni lo va, a rama ramin, a hmun hlangin an awm ṭhîn. A bul zungphiar thlengin hmanna a tam hle.
2. Phulrua: A hunga awm chi bawk a ni a, pum lian pui pui niin Mizoram khaw tinah a awm ve lo va, dân naranin zo-ah a awm ṭhîn. Hei pawh hi hmanna a tam khawp mai.
3. Rawnal: Phulrua ang bawka a hunga awm a ni a, phulrua aiin a pum a të deuh va, maktak aiin a lian zâwk bawk. A châng a khât deuh va, a pang a nàl bîk a, a tlian duh avângin tûn hma chuan an hmang nasa ṭhîn hle. Hnâng leh em tah nan an hmang nasa.
4. Rawṭhing: A hunga awm chi bawk a ni a, dâp atana hman a ni meuh lo. Em chi hrang hrang tah nan leh buhtlei, khelawk, thlangra atan an hmang nasa hle.
5. Rawthla: A hunga awm chi a ni a, rawnal aia të deuh, châng khát tak a ni. Phaiah a awm ṭhîn a, a tuai hi chawhmeh atan an hmang ngai lo. Vawm tlâk thal atan a ṭha bîk a, sai sa chan nan chem aiin a ṭha zâwk ni-a sawi a ni.
6. Rawchhia: Rawchhia hi a tam vak lo va, phulrua leh rawṭhing inkâra mi a ni deuh ber. A awm dân hmangah chuan phulrua a pâwl ber a, phûl ni kangah a awm ṭhîn. A chang ṭha bîk a, vaithang atan a ṭha hle.
7. Raw-mi: Phulrua lampang tho a ni a, mahse, a lian deuh zâwk. A len avângin hmán lai chuan chi bûr leh vaihlo bûr atan an hmang ṭhîn.
8. Raw-lak: Phulrua lampang chi tho niin a tam vak lo. A châng a dam dap a, hnâng atan hlai a nuam bîk a, phulrua awmnaah a awm ve ṭhîn.
9. Raw-ngal: A tlángpuiin hmun zo deuhvah a awm ṭhîn a, tlâng sáng tak, ngawpuiah a awm deuh ber. A hunga awm chi niin a châng pawh rawthla ang bawka khât a ni; kutzungchal tiat lek pawh feet thum laia sei a ni thei.
10. Tursing: Khawchhak lam mau a ni ber a, mau chhah tak leh châng lawk tak a ni. Vaibel atan a ṭha em em a, 'Tursing Vaibel' an ti deuh kher ṭhîn.
11. Châl: Châl hi mautak ang deuh, mautak aia të leh pan, châng zing tak a ni a, tûn hma deuh chuan inchhûng bang pin nan an hmang ṭhîn. A tlêpin an awm ṭhîn a, ngaw hnuai mau a ni ber mai.
12. Phar: Phar hi mau zînga chhiar a ni a, zo ngawpuiah phulrua anga hung neiin a awm a, a chângah kual chhuakin hlîng a nei a, tiang atan a ṭha hle. Te tak të të a ni hlawm.
13. Lik: He mau hi khawchhak lam mau deuh ni-a ngaih a ni. Pum te tak të të, phar ai pawha të lehchhàwng a ni a, tianga hman tham lek a ni.
14. Tasing: He mau pawh hi khawchhak lama awm bîk a ni a, a të leh deuh. Khawthlang lamah a awm hriat a ni meuh lo.
15. Thothek: Mau chi khat chu a ni ve ngei a, khawia awm ṭhîn nge tih hriat a ni lèm lo va, a chanchin sawi tur a tam vak lo.
16. Talan: He mau hi kan Mizo upate'n vaibel chi khat, Talan Vabel siam nan an hmang ṭhîn. Mizoram-ah a tam vak lo va, phai mau a ni tlángpui. A pianzia hi rawnal leh rawthla inkâr a ni ber a, a pum pawh mautak tiat vela lian niin a châng a khât hle.
17. Sairil: Hei hi mau zînga chhiar a ni chiah lo va, mau angin châng a nei ve thlap a. Hnâng atan te, thil tah-mawi chi hrang hrang atan an hmang nasa hle.
Thulâkna: Zoram Mawitu by C. Lalbiaknema
Mau han tih tawp mai hi, inhnialna awm thei tak a ni. Ka hriat ve dan chuan 'mau' hi a awm tawp a, 'mautak' hi chu a tunlai hming ni awm a ni. Chutah 'raw' chi hrang hrang bakah, 'tursing'' 'chal' etc etc. Chuvang chuan, 'Mau leh a zepui chi hrang hrang te' ti a sawi a dik ber zawk lo ang maw, ka ti mai mai a. Mau, rua leh phaitual hnim leh buh kung te hi family pakhat, grass, vek anni.
ReplyDeleteA bengvarthlak hle mai, thingtlanga pianga seilian ka ni na-in mau chi ka hriat loh a lo tam hle mai, kan awmna hmunin a zir loh vang te pawh a ni maithei.
ReplyDeleteSairil hi sairawkherh hrui atana hman thin a ni bawkin ka hria.
An hming leh a hmanna chi hrang hrang i ziah khian a tihlu zual khawp mai.
-triplestar
Thra ltk!! :)
ReplyDeleteA tha hle mai. Hrelo a tam theih khawpin ka ring. ka hriat ngai loh pathum vel ka hmu. ka lo save keuh ang e! Good post.
ReplyDelete@Pu Shaia, ka lawm e. 'Mau' tih hian a pumpuiin a huam vek turah ka lo ngai asin. 'Rua' pawh hi mau chi khat turah ka lo ngai zawk a. Engpawhnise, ka bengvar phah khawp mai. Lehkhabu-a mi lakchhuah a nih avangin a nihna ang angin la dah zawk te'ng! :-)
ReplyDelete@Triple, ka lawm takzet e. Sairil pawh hi hmanna a awm nual. A tui pai hi samah thih ila, samin a ngeih an ti tak asin. A vuak erawh a nâ!
@Welpui, i rawn lut teh khauh chu mumang a ang rum rum mai! Ka lawm lutuk e.
@Dolerich: Ka lawm e. Kei pawh hriat loh ka nei nual a. Kei aiin i la hre hnem zawk daih.
A bengvarthlak hle mai. I zarah ka beng a var leh ta sawt mai. Kan hriat ve mai mai atan, "Mau" hi grass family zingah a kung a lian ber. "Mau" tih hian a huam vek a, "mautak" kan tih pawh hi mau chikhat a ni maiin ka hria.
ReplyDeleteRawthla hi ka mau hmuh tawhah chuan a chang a la khat ber awm e. Chakma khua, Borapansuri a kan kal tumin ramhnuai ah a lo tam khawp mai a, mak kan va han ti tak e aw. Zampher tah nan a tha an ti.
Phulrua hi ka han sawi belh lawk ang e aw. Chakma ho hian an chen tawhna khua, an lo luah tawhna apiangah an ching thin a. Anni hi luipui kam leh luite ruama cheng thin an ni a. Khawtin deuhthaw ah phulrua hmuh tur a awm thin. Chawngte phai khawlum lutukah pawh khuan a awm tho mai.
13 - 15 khi a hming pawh ka hre ngailo. A bengvar thlak thin mange.
ReplyDeletesairil hi vawiin nilenga ka ngaihtuah chhuah zawh loh thil hming a ni ve tlat...ka va lawm tak em...
ReplyDeleteenga018, Bawngril emaw i ti em ni :D hairehai
ReplyDelete@Pu Caribou: Nia, mautak hi mau chikhat niin kei paw'n ka hria. A tuai phei chu a tui em em mai lehnghal. Phulrua hi hmanna a tam khawp mai. A bikin thingtlangah hmanna a tam bik. Chakma ho pawh chuan an hmang nasa a ni ngei ang. I rawn leng a, ka lawm e.
ReplyDelete@Pu Hva, ka lawm e!
Sairil hi saptawngin enge anih minhrilhthei in awm em?
ReplyDelete