24 December 2022

Online-a loan lak chungchang

Digital world a ni tawh a, internet hian kan khawsakna engkimah awlsamna min thlen a. A bik takin, hripui leng hian online lama harh tharna (revival) a rawn thlen tak meuh meuh a, hrileng malsawmna a ni hawt mai. Tun tumah chuan online-a loan lak theihna lampang han tar lang ila.

Bank aia a that zawkna:

A awlsamna hi a that zawkna pakhat a ni. Paper work eng mah a ngai lo va, mahni in lum atanga tihfel theih a ni. Hun leh tha sen vak a ngai lo va; bank lama loan lak dawna vawi tam tak bank kal ngai te, ni eng emaw zat hun ngai te kha a awm ve lo va, chuvangin online-a loan lak hi a awlsam em em a ni. Tin, eng emaw zirlai thila fee pek ngai te, hman mamawh thut ang chi-ah te hian a tangkai em em bawk.

A him em?

Loan pe theia insawi tam tak, application pawh tam tak a awm a, an rintlak leh rintlak loh hi theih ang tawka chhui hmasak a ngai. Thenkhat chu application felfai lo, bugs awm reng mai te; thenkhat chu fee sang lutuk te, thenkhat mi call reng mai, message rawn thawn reng mai te an ni a, ninawm duh tak a ni. Chuvangin, loan pe thei rau rauvah a rintlak deuh chu a ngai ve.

Sorkar hnathawk lo tan a theih em?

Theih e. Sorkar hnathawkte hian tum khatah amount tam tak, cheng nuai eng emaw zat an la thei a, sorkar hnathawk lote pawhin an la thei vek. Mahse, a amount a tam nghal thei lo thung. A tlangpuiin Rs. 10000 achin hnuai lam an pe phawt a, an rulh/pek tlak hnuah amount tam zawk an offer leh thin.

Document engte nge ngai?

KYC tih nan hian Indian nihna tilang thei document a ngai a, a apps azirin a ngai erawh a inang lo. A tlangpuiin PAN Card emaw, Adhaar Card te emaw, Voters ID te emaw hi a ngai thin a. Kan address tihchianna tur document thenkhat a tul ve bawk. Tin, loan kan puk an rawn deposit-na tur bank account details a ngai a. Sorkar hnathawk tan pay slip emaw,  bank statement emaw a ngai ve bawk.

Loan lak theihna apps chu...

Kan tar lan tak angin loan lak theihna apps chu a tam mai a, mahse, engte nge awlsam deuh, fee hniam deuh, rintlak deuh tih te hi kan ngaihtuah phawt a ngai a. Kei pawh hian loan apps thahnem tak chu a tha zawn nan ka apply hlawm a, chung zingah chuan KreditBee (referral code: KHUCUVZWD) leh Stashfin (referral code: ZIEJFHED) hi loan lak a awlsam a; tum khatah Rs 10,000 vel ve ve loan min offer a. Tunah hian ka la mek a ni.

Hriat tura pawimawh thenkhat

Kan loan lak hi thla chuti zat chhunga chuti zata rulh tur tih te a awm thin a, duh chuan tum khatah pek tlak nghal theih a ni bawk. Loan lak lai kan neih chuan a dang a lak theih loh va, a dang la tur chuan kan lak lai kha rulh zawh phawt a ngai. Loan pakhat kan rulh zawkah a hma aia tam zawk min offer thin. KreditBee-a ka loan lak hi a tirah Rs 10,000 vel kha ka la a, ka rulh zawh vek hnuah Rs. 18,000 min offer a, ka la leh. Thla tin due date a zawh hmaa pek zel tur a ni a, due date hnuah interest a sang a; loan rulh loh phei chuan kan CIBIL score a nghawng a (a hniam a), bank lama loan lak chungchangah te harsatna a awm thei. Chuvang chuan a hun takah rulh ngei ngei tur.

A tih dan

A hmasain a chung lama link ka dah atang khian apps download phawt tur a ni a. Account te dik taka set fel thlap tur a ni. Kan account te an approve fel hnuah loan offer zat te hmuh tur a awm a. Kan duh ber kha loan dil mai tur. Paperless, online thil vek a ni a, hun rei nghah pawh a ngai hek lo.

KreditBee hi a awlsam bakah a pung a tam lo va, hman pawh a nuam a, customer care pawh a tha a, chuvangin KrebitBee lam hi han insawrbing ta ila. A hmasain ka loan lak, rulh dan tur kimchang (details) chu a hnuaia thlalak ang hi a ni:

Thlalak hrilhfiahna: A chunga thlalak khi Rs. 18,000 loan ka lakna a ni a, thla 5 chhunga rulh zawh tur a ni. Thla khatnaa a pung zat hi Rs. 449 a ni a, a pung nen a vaiin Rs 3874 (Repayable Amount) chu January 10, 2023 hmain ka rulh a ngai tihna a ni. Thla tina a pung (interest zawng zawng) khi han belhkhawm ta ila, Rs. 1369 a ni a, chu chu Rs. 18,000 loan ka laka a pung (interest) zat tihna a ni mai a, 7.6% interest tihna a nih chu.

A chung berah ka loan lak zat Rs. 18,000 a lo lang a, 1st due date hi January 10, 2023 a lang bawk. Due date hmain Rs. 3874 ka rulh a ngai tihna a nih chu. Ka rulh duh chuan A chung zawka Pay Now tihah khian luh mai tur a ni. Ka loan lak zawng zawng ka rulh nghal (close) duh chuan a hnuai zawkah Full Payment tihah khian luh mai tur a ni.

Full Payment-a han luh chiahin a chunga thlalak ang khian, a pung zawng zawng nena ka rulh zat tur a lo lang a ni.

Payment method-ah hian UPI hmang te, internet banking hmang te, wallet hmang leh bank transfer hmang tein pek theih a ni. A hnuai ami ang hian:


UPI chu Gpay/PhonePe etc hmang tawh phawt chuan an nei vek a, kan hre tlang vek turah ngai ila. Debit card hi ATM Card kan tih mai thin kha a ni. Netbanking chu internet banking nei tan a ni a, Indian bank thahnem tak a support. Bank transfer-ah hian IMPS leh NEFT hman theih ve ve a ni a. Wallet chu Paytm kan tih te, Mobikwik etc kan tihte kha a ni.

Hriat chian duh leh hriat belh duh neih chuan comment section-ah zawh theih reng a ni e. Chuan, blog sir/hnuai vela google advertisement lo lang hi a eng emaw ber kha vawi khat min lo click-sak zeuh la :) 

22 December 2022

Trustwallet-a pawisa dah luh dan

Mamawhte:

  • Trustwallet
  • Binance account
A hmasain Binance-ah pawisa i deposit phawt ang. Binance lo pawh exchange dang dang (gate.io, kucoin, bitmart etc) i hmang thei a ni. Binance-a pawisa deposit dan hi HETAH chhiar tur a awm.

Playstore/Appstore-ah Trustwallet i download ang a, a hnuaia video-a ka siam angin wallet i siam ang. Secret Phrase kha mi dang tu mah hrilh loh tur, note bu-ah emaw lakkaia chhinchhiah tur, a him thei ang ber a ni mai. Kha kha phone tih bo te, wallet delete hnuah pawh recover leh theihna tur a ni.

Trustwallet i siam hnuah chuan a hnuaia video anga tih mai tawh tur a ni e.

  • Trustwallet hi kei chuan ka download tawh sa a, download nawn ka ngai lo a ni.
  • Video-ah khian ka wallet awm saah a lut a; chuvangin wallet la nei lo tan, wallet thar ka siam a ni.
  • Kei chuan USDT ka deposit a, mahni deposit duh ber (BNB, Bitcoin, Ethereum etc) kha deposit mai tur a ni.
  • Network-ah hian thlan theih chi hrang hrang 'Binance Smart Chain (BEP-20) te, Ethereum, TRC-20, Polygon etc tih te a awm teuh mai. Kei erawh chuan BEP-20 ka hman duh vangin network-ah pawh ka thlang a ni.
  • Wallet hming hi duh ang angin siam that (rename/edit) theih a ni.

Zawhna i neih chuan comment lamah min lo zawt mai dawn nia. Chuan, google advertisement lo lang hi khawngaihin vawi khat chu min lo click-sak ve keuh dawn nia. :)

P2P hmanga binance-a pawisa deposit dan

Mamawh te:

  • Binance verified account
  • Gpay/PhonePe etc...

P2P tih chu Peer-to-Peer tihna a ni mai a. A awmzia berah chuan, P2P market-ah tu emawin crypto (BTC, ETH, USDT etc) a zuar a, chu chu kan lei duh chuan an UPI address (or an phone number) an dahah khan kan duh zat pawisa kan va thawn a, anni'n an thil zawrh chu an release a, kan (binance) account-ah a lo lut mai thin a ni.  

A hmasain binance-ah account i neih loh chuan account lo siam phawt la. Hetah hian aw... KYC (document pawimawh te upload a ngai a, account an verified theih nan) te lo tifel vek la. Tichuan, pawisa chu deposit theih a ni. A tih dan kimchang chu a hnuaiah video hmangin ka dah a ni.


Video han en phawt la, i hriatthiam loh chu comment-ah emaw i zawt mai dawn nia. Kei chuan USDT ka duh avangin USDT kha ka thlang a, BNB i duh chuan BNB tih section-ah khan i lut mai dawn a ni.


A chunga a lem hi hrilhfiah han tum ila. Butasingh tih hi a zuartu a ni a. 19 trades tih hi lei leh hralh tih tawh zat a ni a; completion 100% tih khi trade 100% a zo (success) tihna a ni mai. A hnuaia Rs. 87.08 tih chu USDT pakhat Rs. 87.08-in a zuar tihna a ni. Crypto Amount 37.37 USDT tih khi USDT 37.37 lei theih a nei tihna a ni. Limit Rs 1500-2500 tih khi Rs 1500-2500 inkar pawisain a lei theih tihna. Rs 1500 hnuai lam man a lei theih loh va, Rs 2500 aia sangin a lei theih loh tihna a ni bawk. A hnuaia IMPS|UPI tih chu payment method a ni mai a, video-a langah khian kei chuan UPI ka thlang mai a ni.
  • Chat-a ka va biak chhan chu, a online lai a nih leh nih loh finfiah ka duh vang a ni a, min rawn chhan (response) hnuah pawisa ka thawn chauh a ni.
  • Pawisa kan thawn hnuah crypto kha release duh lo ta se, tih zawhna awm thei a ni a. Khitianga inzuarte khian pawisa deposit sa hi eng emaw zat an nei vek a; kan crypto lei an release duh lo a nih chuan time count a zawh hnuah complaint mai tur a ni a, Binance lamin an rawn release mai ang. 
  • Crypto kan lei kha Binance-ah Funding-ah a lut a. Funding-a awm hi transfer a theih loh avangin Spot-ah ka convert phawt a ni (video-a lan ang khian).
  • P2P-a thil kan lei khian fee tlem azawng a awm ve zel a. Funding atanga Spot-a kan convert-naah erawh fee a awm lo thung.
Ti khan kan hrethiam turah ngai ang. Hriatthiam loh chu comment lamah aw... Khawngaihin advertisement lo lang kha vawi khat min lo click-sak zeuh dawn nia. :)

Pu Zoramthanga sawp hnu Er Lalrinawma

Zoram politics ngaihven ik tawh chuan Pu Zoramthanga leh Er. Lalrinawma hi tu nge an nih hrilhfiah hranpa an ngai tawh awm lo ve. Er. Lalrinawma'n a hming bula 'Er' tih a dah hi, a chhan an sawi dan chuan, an thenawmah Lalrinawma ve tho hi a awm a, a lehkha tur sorkar (etc) lehkha pawimawh hi a thenawmpain a lo dawn chang te, a thenawmpa lehkha tur a lo dawn chang te a awm fo mai a ni awm a. Chuvangin miin thu an rawn angin, a hming bulah 'Er' an dah ta a ni an ti. Hemi chungchang hi amah tak phei chu ka la zawt lo va, a dik ka ring.

Er. Lalrinawma hi kum 2013 khan, MNF ticket-in Tuikum-ah a tling a. MNF tlak runpui a ni a, hemi kum hian MNF-in seat 5 an la a, Pu Vanlalzawma, Pu Lalruatkima, Pu K. Sangthuama, Dr. K. Beichhua (Pu Zoramthanga'n a mawnga a pet taka hi) leh Er. Lalrinawma an ni. Anni 5 hi MNF dinhmun chhiat lai ber (state kan nih hnua MNF-in inthlan a hmachhawn tawhah seat an lak tlem ber dawt)-a MNF khaidingtute, MNF tana rohlu, mi hlu em emte an ni. Nimahsela, an zinga damkhawchhuak (survive chu) mi pahnih khat chauh an ni.

Pu Vanlalzawma hi party lamah Vice President-in a awm a, 2018-ah a tling ta lo va, sorkar hnuah Serchhip by-election-ah ding mah se, a tling lo. Electoral politics-ah a thi a tih theih ang. Party lamah erawh President-in a chhuak ngei ang! Dr. K. Beichhua hi chhim lama MNF khaidingtute zinga mi a ni a, term laklawhah minister ata paih chhuah (knockout) niin tuna a dinhmunin maian chan pawh a tluk ta lo.  Pu K. Sangthuama hi 2018-ah a tling lo va, a bialah by-election neih niin ticket chan beisei hle mah se, dintir a ni ta lo va, Zoram politics-ah a hun a zo a ni ta mai. Pu Lalruatkima hi Pu Zoramthanga good book-a chuang reng, chumi atan pawh lamtang/pawl (groupism) nei tha em em mai a ni a, tun thlengin a dinhmun a sang zel a tih theih ang. Kum rei lo te hnua MNF elected OB a nih pawhin thil mak a ni lo vang. Er. Lalrinawma chu 2018-ah a tling leh na a, Dy. Speaker-ah dah a ni.

MNF MLA 5 zingah 2018 khan mi pathum an tling leh a, chung zinga pahnih chu Minister of State (MOS) an ni a, pakhat Er. Lalrinawma erawh chu Dy. Speaker-ah, thu takin, tih theih ngah lo tak siin a awm a, MNF Thalai lamah President a ni bawk. Opposition a nih atanga MNF Thalai President a ni a, kum 2018-a MNF-in sorkarna a chana ani pawh a tlin takah chuan, MNYF Hqrs chuan Minister a nih theihna turin theih tawp kan chhuah ve a. Ministry form (siam) a nih hmain party President Pu Zoramthanga kan hmu a, a beidawnthlak hle. Term laklawha reshuffle neiha Minister nihtir erawh a sawi thung. Amah Pu Rinawma erawh a phun lo va, a rilru erawh a na ve hle tih hai rual a ni lo, a bialte pawh an rilru a na.

MNF sorkar term chanve a ni a, hripui len vanglai a ni bawk a. MNF Thalai chuan Pu Zoramthanga chu a pisaah kan hmu a, Pu Rinawma chungchang chu kan sawi leh a. Hripui leng chhuanlamin, beidawnthlak takin min chhang. MNF Thalai hruaitu thenkhat phei chu kan thin a rim em em a, ani erawh chu thu awih takin a dinhmun a pawm leh mai a. Minister dinhmuna hlan kai a tum lo tih chu a chiang ta hle a; a bial mite pawhin nawr nasa mah se, awmzia a awm ta chuang lo a ni.

MNF sorkarin kum khat tha hun a la neih laiin, tun hnaiah Cabinet Minister a rawn ni ta nawlh mai. Pu Zoramthanga'n Pu Rinawma hi Minister-a hlan kai a tum lo tih chiang thawkhata kan inngaih tawh laia Cabinet Minister-a a hlang kai hian ngaihtuah a tithui hle. Chhim lama MADC sorkar buai hi hmanrua pakhat mai a ni tih hi ka rin dan leh politics ngaihventu tam tak rin dan a ni a; mi thenkhat (Er. Rinawma ni lo) dinhmun sang zawka hlan duh avangin Dr. K. Beichhua an dahkham tih hi ka mimal rin dan leh ngaih dan a ni. A rawng teh e maw, politics hi chu! Groupism | Favouritism... MNF headuarters chhungkuaah hian group lian tak pahnih a awm thin a, pakhat zawk erawh phehthluk a ni tawh a; group lian tak pakhat a kal muah muah mai. Vice President an nei tawh a, Cabinet Minister an nei tawh a, General Secretary leh Secretary-ah te an indah fer fur tawh bawk. Anmahni an invulh lian a, hna leh nihna inpek chungchangah pawh nihlawh tak an ni! Party president ber hi an hmanruaah a tang a, ani lah chu a inhre der si lo. MNF-ah hian puak dur tur hi a awm har lo vang (A ni lo lam kan peng thui tep).

Er. Lalrinawma hian Cabinet Minister turin hun tam a nei tawh lo. Tun financial year hi thla 3/2 vel chauh a awm tawh a, hamthatna emaw, hnathawhna tak tak emaw hun leh sum a awm tawh lovin a rinawm. Kum thar chiah hi budget a neih ve theih hun a ni a, inthlan kum a nih avangin inthlan hma hun eng emaw zat chu sorkar che thei lovin a awm leh dawn a. Thla 6 tha vel bak chu a Minister power show theihna, hnathawh theihna hun a nei meuh lo tih a chiang a. Chuvang chuan, tuna Cabinet Minister dinhmuna an hlang hi sa tahchhuak pek ang chauh a ni a, amah leh a chhungte tan leh a bialte tan thil lawmawm tak a ni hran lo.

Kum 2017-ah MNF Thalaiah President a ni tan a, a President-na hnuaiah General Secretary i/c Publicity ka ni ngar ngar a. Kumin, 2022-a party politics ka bansan thlengin he dinhmun hi ka chelh a, ani chiah hi President ka hrawn a ni. Publicity Department changtu ka nih angin a zinna khawi kipah ka zui a, hre chiang ve thawkhat turah chuan ka inngai. A bialah ringawt pawh vawi 100 chuang chu kan zin dunin ka ring a, vawi khat mah zan riakin kan zin lo thung. Kar khata vawi hnih kal tumte kan nei a ni. Chuti taka a bial a tlawh zin chhan chu, a fund hmanga hnathawh a vil a, thawh dan tur ruahmanna a siampui bawk a; a fund hmanga hnathawhte chu a vei em em thin. Ramhnuai hla tak taka kein kan kal a, loneitute leh huan neitute tan lirthei luhna turin feh kawng a lai a, chungte chu an laih tawp thlenga tlawh a duh zel bawk si a, a hnung zui turin thlan a tlak ve phat phat a ngai thin a; a PR (thuchhuah) pawh kan siam ve malh malh.

Khaw chhung aiin khaw pawnah MLA fund a hmang tam zawk a, bial danga an tih lem loh thil tha tam tak hi a ti thin. Fehkawng kilometre tam tak a laih bakah tlawmngai pawlte kawl turin oxygen te a sem a, rikrum thilah an hmang tangkai a, thawhah avanga hmunpui pan ngaite nunna a chhan fo mai. Tlawmngai pawl hrang hrangte chu party leh lamtang sawi lovin inhlawhna a siamsak a, puanthui zirna in chu khaw hrang hrangah a din a, MHIP a enkawltir mai a. Damlo natna khirh zawkte'n an bill theih tur scheme eng eng emaw hai chhuakin hma a lakpui thin a. MLA leh Minister-te lo beidawnpui kawng leh khelmual a lai tlangin a lai zawl a. A MLA fund hmanna tangkai tak tak hi sawi sen rual a ni lo vang. Kei chuan MLA fund hmang tha leh hmang daihzai berah ka ngai a; Pu Zoramthanga hnuaiah MLA tha a awm theih tih tilangtu niin ka hria.

Minister te han niin PWD te han enkawl sela, ramin kan thatpui turzia hi ka suangtuah fo thin. Dik taka thil ti thin, hna thawh tha ngai pawimawh em em, nationalist khat tlat a ni. A nun a tlawm a, a nun tlawmzia hi sawi tur hre hnem pawl ka ni awm e. Chutiang mi chu Pu Zoramthanga hnuaiah a langsar lo va, dinhmun tha a chang hek lo. Minister a ni lo chung pawha MNF ministry tihmingtha em emtu hi kei chuan Pu Zoramthanga'n a sawp ka ti lo thei lo. Chutih rual chuan, mi dang kara Minister a han ni ve hrim hrim hi Er. Rinawma ka lawmpui tak zet a, hun rei lo te chhung chauh nei mah se, hna a thawk nasa hman em em dawn tih ka ring tlat a ni.



12 December 2022

I social media account a him zawk nan hacker lakah fimkhur rawh

 Tunlai hian instagram account hack a tam hle mai. A tirah Mizo account an hack sa atangin Mizo tawngin link luhna tur an thawn a, link-a an luh khan an credential (email/password) vel an lo ru a, an hack thin ni awm tak a ni. Kei ngei pawhin hetiang message hi ka dawng fo va, mahse, ka en liam mai thin.

May ni 11, 2022 khan Google chuan Mizo tawng telin tawng chi 24 chu google translate-ah an dah thar a, Mizote tan chuan thil lawmawm tak a ni. Chutih rualin kan tawng chu tute mai pawhin, mi sual ber atanga fel ber atangin an rawn hmang (access) thei ta tihna a ni a, internet lamah fimkhur lehzual kan ngai tihna a ni. (Ka blog-a ads lo lang thinte click zeuh hi chu a pawi lo a nia!)

Heng hacker-ho hian google translation-a tawng 24 an dah thar hmangtute hi an rawn bitum (target) ber niin a lang a, hemi hnu hian instagram leh facebook account hack hi a tam hle niin a lang. Google translator atangin an thil sawi duh chu tawng dang atangin Mizo tawngah an translate phawt a, chu chu an bitumte an thawn ta thin a. An Mizo tawng pawh a tlangpuiin, tawng chhumbung leh tawng pai (ti mai ila) deuh a ni tlangpui a; hei hi google translator a la dik (accurate) tawk loh vang a ni a; google translator-a Mizo tawng a lehlin dik poh leh inbumna thilah pawh fimkhur a ngai sauh dawn tihna a nih chu.

Eng vangin nge mi account an hack-sak thin kan tih chuan, mi facebook/instagram/youtube channel an hack hian platform-ah an hmang a, tin, email hmang pawhin an thawn thei bawk. Sum invest tur te, link eng eng emaw click turtein an post a, payment-na ni awm tak tak a lem hi an post tel bawk a; tlema hetiang lampang hre thuk lo tan phei chuan awihawm tak tur a ni. Nang erawh chu thlemnaah lo tlu lut lul suh ang che.

Hengte hi hriat atan a pawimawh:

  • Internet-ah thil i lei loh chu a thlawnin i dawng dawn lo.
  • Sum tlem te invest-in sum tam tak a hlawh theih loh.
  • Rei lo te chhunga hausak thutna hi (thianghlim takin) a awm meuh lo.
  • Hmelhriat lohvin rawn sawm chawtna chhan tur che an nei lo!
  • Mizo tawng pai tak hmanga thlemna chu lo do zel phawt rawh.
  • Link nazawng, hriat chian loh chu click loh tur.
Kan thian, kan u leh naute an him zawk nan hei hi sawi darhin, i hrilh darh hram hram ang u.



29 October 2022

Lehkhabu kan lei e!

Mizo Writers Association (MWA) chuan Aizawl Vanapa Hall kawtah, October 25-29, 2022 chhungin Lehkhabu Pho Runpui a huaihawt a, lehkhabu ziaktu mi 132-te lehkhabu hrang hrang 2155 lai mai chu pho chhuah a ni a; October 25 hi thawhlehni a ni a, thawhtanni, October 24 hi lehkhabu dah luh nan hmang mah se, mi tam tak chu leikhabu lei turin an kal nghal a. Zirtawpni thleng neih tura ruahman lawk mah ni se, miin an hlut em avangin Inrinni October 29 chawhnu thleng an pawt sei a ni. Tichuan, hemi kar khat chhunga lehkhabu mana pawisa lut zat hi Rs. 9,09,350 zet mai a ni a, MWA lama report si loh, ziaktute sum bawma lutte nen cheng nuai 10 zet chu a tlin a rinawm. Kum 2019 lama hetiang hun an buatsaiha an sum hmuhchhuah aiin a let hnih vel zetin a tam a ni. Kar khat chhunga lehkhabu man atana Mizo mipuite sum sen han en chuan, a lungawithlak hlein a lang.

Kei ngei pawhin ka lehkhabu chhuak hnuhnung pahnih - Zalenna Zawngtu Zalna Zoram (2020) leh Ani Ka Lo Ni (2021) ka pho chhuak ve a. Lehkhabu lei tuma mihring lutchhuak kha an tam ve hrim hrim a, lo phawi ve zeuh zeuh an awm avangin dah belh te a'n ngai ve a, a lawmawm hle. Lehkhabu hralh tla lo nia lang, hralhna tur awm mang tawh lo, lehkhabu dawr lama market nei tawh lo nia lang pawh he hunah chuan miin an pawt phawi zung zung mai a, a ropui tak zet a ni.

Lehkhabu hralh tla zual han en hian, Mizo tawng ziah dan lama hmasawn kan duh tih Mizo Language Committee lehkhabu siam Mizo Tawng Ziah Dan atang hian a chiang mai a. Mizo tawng ziah dan leh grammar chungchanga inhnialna awm thin hian awmzia a lo nei hle mai a, mipuite chu kan tawng hman leh ziah chungchang a ngaihventir hle a tih theih ang. Chumi tichiangtu chu, mimalin Mizo tawng ziah dan chungchang an ziahte pawh an hralh theih thu an sawi hlawm a; Tawng Un Hrilhfiahna, James Dokhuma ziak te pawh hralh theih zingah chuan a sang hle mai bawk.

Hei bakah hian hranghlui ziak mi (kal ta)-te kan ngaihhlutna a lo lang a. James Dokhuma, A. Thanglura, PS Dahrawk, JF Laldailova, Zikpuii Pa, R. Vanlawma, L. Keivom leh C. Thuamluaia lehkhabu ziak te pawh hralh theih zingah a lang bawk a. Hei hian thinlung a tihlim lehzual a. A chunga kan tar lan tak dangte nena ngaihtuah chuan, tlawhtu zinga zirlai an tam hle ang tih pawh a rin theih a ni.

Thil hmuhnawm tak mai chu, lehkhabu lei tuma mi khati zatin Vanapa Hall an pan khawm kha a ni a. A tlawhtu zat hi chhinchhiah theih a ni lo nain, mi sang tel fe chuan an tlawhin a rinawm. Hranghlui ziak mi min la dampuite pawh hmuh tur an awm nual mai a, thangthar ziak mite, lehkhabu pakhat chauh ziak leh tam tak lo tichhuak tawh te, hmanni lawka tlangzarhte leh kan pian hma atanga lo tichhuak tawhte kan han insulpel nuk nuk a. Tar kelsam to tawh leh naupang te, nau nawi nena lo kalte nen kan kim viau mai a, khang mi chi hrang hrangte ko kaltu chu lehkhabu a ni a, thinlung a lawm a ni.

Social media lamah kan tlan nasa a, kan ngaihtuahna leh tui zawng, hlut zawngte pawh a thlak nasa niin a lang a. Lehkhabu eng emaw bik te a nih loh chuan hralh a har viau thin. Tuna Lehkhabu Pho Runpui erawh chuan, lehkhabu ngaina mi an lo tam ve ta hle tih a tilang chiang hle. Lehkhabu ngaina leh lawm em em mai ka ni a, a tawp ni-a kan zirlai lo kalte chu lehkhabu ka leisak theuh va, ka thinlung hi a lawm ve em em mai a ni. Kan zirlaite chu literature zirlai an ni a, lehkhabu hi lawm se, kawm tam se ka duh a, kal tura kan tur chawp ni lova anmahni duhthu ngeia an lo kal ve khan min tilawm em em a ni.

Kan thiannu, ka farnu em em mai Seih ziaktu, Aremruati Ngente hian phal takin a pawisa Rs. 5000 min hmantir phawt a, a khar ni-a Rs. 2000 min hmantir leh a, a vaiin Rs. 7000 kan hmansak a ni. Tin, kan thianpa, pawisa ka mamawh changa ka biak chawt thin Maremruata pawhin min ti thlawn lo va, Rs. 2000 min hmantir bawk a. An chungah thinlung takin ka lawm a ni. Ka crypto lam sum bawm pawh ka rawk hial a, ka crypto invest thenkhat chu ka hralh ta a. A vaiin Rs. 10000 vel chu he hunpuiah hian lehkhabu manah ka hmang ta awm e. A tawp ni kha Inrinni a ni a, Inrinni chawhmeh bazar nan Rs. 500 chauh hmang phalin, Inrinni lehkhabu bazar nan Rs 5000 vel ka hmang thung. He hunpui hian keimahah tan lak duhna thinlung min pe nasa hle a, lehkhabu tam zawk tihchhuah duhna te min puttir ve a, kum 2023 chu lehkhabu tihchhuah uar kumah kan han puang ve hluai dawn em maw ni! 

A khar ni, chawhnu herah khan kum 86 mi putar pakhat chu Prof. Darchhawna lehkhabu buaipuiin a lo lang ve hlawl mai a, chuti taka miin lehkhabu an lei nasa chu mak a ti a, "Keini kan tawm mai mai laiin mi hian lehkhabu an lo va han lei nasa ve le. A mak mang e aw..." a ti vawng vawng mai!




23 September 2022

Pluto News & Reward App [application atanga sum hlawhna] bihchianna

Online-a pawisa hmuh theihna hrang hrang hi blog-ah hian ka lo post tawh thin a. Dream11 (betting app) te, google adsense (youtube & blog etc) te, cryptocurrency chungchang ka ziah thinte hi miin an lo ngaihven a, an lo hmang tangkai thin a, a lawmawm hle. Youtube adsense chungchang ka ziah te phei chu lo hmang tangkaia eizawnna atana hmang zui ta hial te pawh an awm nual a ni. Tun tumah hian a chi dang deuh, hun awl hnawhkhahna tur remchang ka rawn post leh e.

Pluto News & Reward application hi pawisa hlawh theihna application (android application) tiin a tawi zawngin sawi mai ila, a chiang awm e. Games app te, application dang dang — pawisa hlawh theihna nia intar lang (advertise)-te hi theih ang angin ka dap kual a, a then chu a lem, pawisa withdraw theih tak tak lohte a ni a. He application pawh hi a rintlak leh rintlak loh ka finfiah phawt a, pawisa a withdraw theih ngei tih a chian hnuah chauh heti hian ka rawn post a ni.

He application kaltlanga pawisa hlawh theih dan, task hrang hrang a awm a, chungte atang chuan coins hlawh zel theih a ni a, coins hi a pawisa (fiat currency)-a withdraw tur a ni. Coins 10000-ah Re. 1 a intluk a, Rs. 70 hi minimum withdraw (withdraw theih hniam ber) a ni. Task hrang hrangte chu chipchiar zawkin han tar lang ila.

Ka referral link/download-na link chu — https://best.plutonews.fun/share/2116029-0-91-13

1. Homepage luh chiah khan Daily Check-in a awm a, khata va click keuh khan coins 20000 a hlawh theih. Ni tin (24 hrs dan zelah) a reset zel a ni. A lema rin sen biala ka kualkhung hi a ni.


2. Reward Video a awm a, chutah chuan advertisement video second 30-a rei a awm a, vawi khat enah coins 500 zel a hlawh theih a, second 10 dan zelah video hi a en theih a ni. A lema tar lan ang hian.


3. Lucky Spin a awm a, ni tin vawi 8 zel free-in a spin theih. Lawmman hrang hrang a awm bawk. A lema rin biala kual khung hi a awmna chu a ni. Chung lam ding lam kilah a awm.


4. Questionnaire Reward-ah hian a khat tawkin questionnaire (zawhna chhan tur) a awm thin a, chhan zawh apiangin coins a hlawh zel theih a ni.


5. HOME-ah hian news/article hrang hran a awm a. Heng post hi click hian post pakhat kha second 10-15 vel zel kha han scroll zaih zaih ila, coins in-load kha 'receive' a intih veleh claim thin tur a ni. Chumi zawhah post dang click lehin chutianga tih zel tur. Chumi task atang chuan ni tin coins 15000 zel a hlawh theih. Chumi task zo tur chuan post/article 50 read a ngai a ni. A hnuaia video ang hian.


6. Home piahah khan VIDEO (reels) a awm a, video pakhat enin coins 500+ zel a hlawh theih a (a chunga news chhiara claim theih ang chiah hian, video en laia claim theih veleh claim-a video dang en leh zel mai tur a ni. Video duh zat zat a en theih. A hnuaia rin sena thai bial ang hian...


7. Video piaha EARN MONEY-ah hian coins tam zawk hlawhna tam tak a awm. A lema tar lan ang hian Menu a intlar phei a: All | Prime | Bonus | Daily | New User-ah khan application hrang hrang download tur a lo lang thin a. A then chu download-a coins hlawh theih te, application thenkhat chu account va siam hnua coins dawn theih te, a then chu KYC te submit ngai te, a then chu download hnua pawisa deposit/transaction tih ngai te a ni. Hengte hi coins hlawh theihna hlawk ber a ni a; kei pawhin a theih theih download-in, account te ka siam thin a, reward ka dawn hnuah ka uninstall leh mai a ni. Daily tih bikah khan ni tina coins claim tur a awm bawk.

8. INVITATION REWARD hi a pawimawh hle. Earn Money piahah Invite tih a awm. Kan referral code atanga lo join-te khan coins 20000 an dawng a, keimahni'n coins 10000 kan dawng ve thung. Ka hriat sual loh chuan, new user-te'n Rs 100 an dawng nghal niin ka hria, ka chiang ta lo! Kan friend (a awlsam zawngin kan downline)-te'n task atanga reward an dawn atangin 10% zel reward kan dawng. Tin, kan downline-te downline lehchhawng atangin reward 5% zel kan dawng bawk. Invite hnem poh leh a hlawk a, downline ngah chuan hahdam takin sum a lo lut hem hem mai dawn tihna a ni.

A hnuai tlar pheia a piah ber, Me tihah khan a lema rin sena ka kualkhungah hian Invite Amount leh Task Amount a awm a. Invite Amount chu kan invite-te atanga kan reward dawn a ni a, Task Amount chu keimahni task atanga kan dawn ve liau liau a ni. Invite Amount or Task Amount kha i click leh chuan kan reward dawn dan leh dawn hun en theihin a awm a, withdrawal history pawh en theih nghal a ni [Profile-ah khan hming leh thlalak chu duh duh a hman theih].


Withdraw Chungchang:

A lema kan hmuh ang hian payment method hrang hrang a awm a, kei chuan paytm ka hmang. Kan withdraw hnuah hian a pending vang vang a, ni 2/1 hnuah an approve chuan account-ah a rawn lut mai a ni. Paytm la nei lo leh la set up lo tan HEI HI click-in ka referral code hmangin luh/download theih a ni e.

He Application That Bikna
1. Amaha advertisement pop up ang chi kha a awm lo tih theih a ni a, withdraw tih click rualin pakhat chu a lo lang ve thin. Chu chu apps dang nena a inan lohna a ni.

2. He application-a account siam turin KYC a ngai lo va, bank account leh document eng mah submit a ngai lo. Install-a task tih zel kha a ni mai.

3. Withdraw a awlsam. Paytm account kan siamna phone number (leh email) chhut luh mai kha a ni. 

5. Pawisa hlawhna theihna a ni satliah lo va, chanchinthar chhiarna application remchang leh tha tak a ni bawk.

Kan hriat atana pawimawh em em chu, hausak thutna a ni lo va, hun awl hmanna atan chuan a tha viauin ka hria.

En chhinna atana ka withdraw-na screenshot chu a hnuaiah ka dah e. Paytm lam erawh screenshot a theih loh avangin ka rawn dah ta lo mai a ni.

Ka invitation code chu HEI HI a ni e. I click chuan apps download theihna tur (playstore-ah)-ah a in-load ang a, download kha a tawk mai.

Tin, hetiang chi tho Roz Dhan application a awm a. Internet vela ka han chhiar zui hian a rintlak tih a ni zel a, keimah tak chuan ka la bel chiang vak lo. Lo bel chianga lo ti duh in awm chuan a application hming ka tar lan takah sawn lo click ula, download-na link a ni nghal a ni. Hetah pawh hian task hrang hrang a awm a, online games (coins reward awm) khelh tur a awm nghal bawk.

25 August 2022

Ka tan Lalpa a ṭha

Vawiin August 5, 2022 khan Mizoram University (Mizo Department)-ah Ph.D entrance result a chhuak a, min lo thlang ve hlauh mai a, ka lawm hle. Ka rilruah ka tana Lalpa ṭhatzia hi a lo lang uar uar a, vawiin hriat rengna atan tal pawh hei hi ka ziak a ni.

Party sawi leh ṭhin loh theih a ni lo. Nikum 2021 July thla khan kan hun tawnin a lo zir bawk nen, academic lama inhman leh duhna ka nei lian hle a; thutlukna ka siam a. Party aṭanga banna hranpa thehlut chuang lovin ka active zui ta lo va (Banna thehlut kher lovin active lo zui mai ila, tih kha ka ngaih dan a ni). Kuminah, Mizoram Christian College (MCC)-ah Asst. Professor hna a ruak a, ka dil ve a. MZU lamah Ph.D an lak leh dawn chuan ka dil ve leh ang ka ti a (nikum lamah ka lo tla tawh a). Party hi ka active tak tak dawn chuang lo va, ka hna dilah emaw, Ph.D lamah emaw ka tling ve hlauh a nih chuan party pawh ka bansan fel law law mai ang, tih rilru ka pu a.

MCC lamah interview thei tur tein min lo thlang chhuak a, ka lawm hle. Chutih rual chuan ka rilruah thil dang lian tak mai a rawn awm a. 'Tlin chuan ka bansan ang' tih rilru ka putah khan inthiam lohna ka nei tlat a, Pathianah innghat pumpuhlum ngam lovin thil dangah i innghat a ni, tih chu! Party-ah emaw, party hotute-ah emaw beiseina leh innghahna la nei ve tlata inhriatna chuan 100%-in Pathianah ka lo innghat hauh lo a ni tih a rawn tichiang em em a, chan ngam khawpa Pathiana innghah kha ka rilruah a lang tlut tlut a, chu rilru chuan mi hneh ta a ni ber mai. July ni 11 khan party atanga banna chu ziakin ka thehlut ta a ni. Party aṭanga ban avanga chan tur vak a awm eng nge awm tih zawhna a awm thei. MNF sorkar theihna atan theih tawp kan lo chhuah ve tawh a, sorkar hnua han bansan leh daih kha a uiawm ve hrim hrim a. Ruling party-a nihna pawimawh tak chelh laia bansan hi (lungawi lohna vang pawh ni si lovah chuan) thil awlsam a ni lo a ni.

MCC chu kan han interview a, ka tling zo ta lo va. Pathian hnena nasa taka ka dil chu, tlin loh pawha pawm dan thiam hi a ni. Ka dil ang ngeiin kei aia ṭha zawk leh lak awm zawk an la a ni tih chu ka pawm thlap a. Waiting list-a ka awm pha ve ringawt mai te chuan min tilawm a, mahni inrintawkna leh phurna nasa takin min siam a, chu chu ka tan a hlu takzet. Ph.D pawh chu ka han dil ve leh a. Written test paltlangin interview kan nei a; written test-a ka inziak tling ringawt pawh chuan mahni inrintawkna lian tak min pe a, interview hnuah ka lo tling ta lo a nih pawhin a lehpekah chuan ka tling tawh ngei ang tih rilru ka pu a. Vanneihthlak takin min la ve ta a ni. Pathian chuan MCC-ah ni lovin Ph.D zir turin rem min lo ruatsak reng mai tih a chiang em em a. A tul a nih pawha chan ngam tura amah ka rinna chu mal a sawm a ni ka ti lo thei lo. Pathiana innghah ngama malsawm tlaka theih tawp chhuah chuan a thlawn ngai lo tih a va chiang em!

Pathian ruat lohvin eng mah a thleng lo vang tih ka ring a, ka chunga thil thleng eng pawh pawm thiam ka tum ṭhin. Nikuma academic lama inhmang tura thutlukna ka siam aṭangin hun rei lo te chhung hian a tlak theihna awm ang angah chuan ka tla ve mawlh mawlh mai a, chungah te chuan beidawnna emaw, lungawi lohna emaw, tawrh nat viau emaw ka nei ngai lo. Ka ṭha tawk lo va, ka thluak pawh a hriam tawk lo tih ka pawm a (Party-a kum 6 ka tal chhung khan zirna lam thil ka hlamchhiah ṭhak a, chu chuan zirna kawngah min tihniam a, ka hnufum a ni), chu chuan hmasawn duhna leh chan tawka lungawina min pe a ni. Chutih rual chuan, ka ta tur chu eng tikah emaw chuan a lo thlen ngei ka beisei a, ka beisei chu hun khirh leh harsa ber ber ka tawh chang pawha min khai chhuak ṭhintu khian min tihhlawhtlinsak ta a ni.

Ph.D zir tura tlin hi engti fakauva lawm tur nge tih chu ka hre lo va, mi ṭhenkhat tan chuan thil pangngai ve mai a ni maithei. Mi tam tak an lo tling tawh a, an lo zo tawh bawk. Mahse, seat chan a harsatzia leh ṭhangthar hriam leh ṭha zawk chhuah tam takzia te, chu mai bakah ka hringnun zinkawng leh ka dinhmun ka ngaihtuah let hian ka tan chuan thil ropui a tling a, ka tan Lalpa a ṭha, tih loh rual a ni lo.


 

15 August 2022

Indian law law

India hi tun hma aṭangin lalram hrang hrang awm khawm a ni a, chung lalram hrang hrang zingah Mizoram hi eng lalramin nge an ram anga rawn pawm tih ka hre lo va, hnam chanchin zir mite erawh chuan an hria ang. India rama sapho lo luh hma map hrang hrang en chuan Mughal lalramah an rin lut zel a, chung mapte erawh tun hnua siam mai a nih avangin, Mizoram (India rama a tel tak si avangin) an rin lut tel chawp mai mai a ni thei. Mahse, Mizo chanchin hmuh theih ang ang han chhiar ve pawhin, tuna Mizoram hi, tuna Mizo thlahtute an awm tirh ata tu man an la awp ngai lo va, an la daidar lo va, hnam dang tu mahin chhiah an la khawn ngai hek lo, tih kan hre thei a ni. A mi chengte pawhin 'kan lal' an tih chu Mizo vek, an awmna hmuna awma chêng vete chauh kha an ni.

 India ramah sapho an lo lut a, an awp a, duhamna avanga India ram rawn lut ta chu an tlawh pawh loh ram thlengin British awp ramah an rin lut tel a. Sumdawn nana rawn hmangin thingpui huan an rawn siam a, Mizo lalte sai ramchhuahna an rawn vat chereu zo va, Mizo lalte, awptu nei ngai hauh lote'n theih tawpin an lo do let a (sal leh silai manna remchang a lo ni kher bawk a). Vailen-I, Vailen-II te kan hmelhriat ta a ni. A tawi zawngin, dan ang tak (official)-a min awptu hmasa ber chu sapho (British) an ni a; India leh Burma an chhuahsan rual khan India (Assam) kutah min dah lovin min chhuahsan hâng ve tawp ta mai sela, India hnuaiah kan lut kher lo vang tih te chu mâwl taka ka ngaihtuahna kal vel a ni. 

He ram hi Mizo lalte'n tute emaw hnehchhuha an lak leh an awp a ni lo va, luahtu awm lo, ram ruak an luah ve mai a ni. Chungte avang chuan, kum 1966-a Zoramin zalenna a sual pawh kha India laka inlahrang tura beihna a ni lo va, India awpbehna ata tal chhuak tura beihna zawk a ni. Chuvang chuan kha hnam thlipui (movement) kha a ropui a, a thleng nawn leh tawh pawhin a rinawm loh. Zirbingna huangah te, politics huangah te chuan kha movement kha duhkhawp lohna tam tak a awm thei ang. Mahse, kha movement tluka hnam thlipui nâ, zalenna sualna kha Mizote zingah, Mizoramah a la thleng lo. '66 movement kha thleng lo sela, kan ṭawng te chu a la dam mahna, sumdawnnaah erawh chimral kan ni tawhin a rinawm.

Tuna Mizote kan Indian takzia te, Indian nihnaa kan lungawi takzia te han en chuan, Indian pumpuhlum law law ila, Mizo nationalism kalpui pakhat zalenna pawh kan thinlungah thi tawh law law mai sela kan ṭhatpui zawk ang em, tih ngaihtuahna te a lo lut a. Chutih rual chuan, India ram hi hnam hrang hrang, ṭawng hrang hrang hmang awm khawmna a ni; chung hnam hrang hrangte zingah chuan Mizote hi kawng engkimah (culture, language, society, identity etc) kan hrang hlak a, India hmarchhaka cheng tam zawk mah chu kan hrang. Kan thinlung hi Indian mah se, kan culture, history leh ṭawngte hi a Indian thei ngang si lo. Esauva thuam inbel mah ila, Jakoba tho kha kan ni si. Ngaihtuahna a kal thui hle.

India sorkar hnuaia hnathawk te, India rama state pakhat hruaitu leh a hnathawkte hi chu sorkarin tih tur a tih chu tih a ngai a, India hnam puanzar tar/zar tur, India zalenna ni lawmnaah kal tur an tih chuan kal a ngai. Chutiang ni lova a mipui nawlpuite India zalenna lawma kan lo phur ve em em te, whatsapp status vela mahni duhthu ngeia duhsakna kan lo inhlan ve mawlh mawlh mai te chu hi kan Indian takzia te, Mizo hnam thinlung bopil thuk takzia te tilangtu a ni. Hnam thinlung hi mi zawng zawng put a nih lem loh avangin chung mite chu kan dem a ni lo, mahse, hnam bopil mek kan nihzia tilangtu erawh a ni.


 

15 June 2022

MZU-a ka ni hmasa ber!

(Kum 2013-a Mizoram University-a MA zir tur kan luh hlim khan, Miss Tetei'n MZU-a kan ni hmasa ber chungchang ziak turin min ti a, kan ziak a. Chu chu ka lo la dah tha hlauh mai a, hetah hian ka han dah tha lehzual a ni e). 

Tun hma atanga ka lo châk leh suangtuah ber thin chu University-a zir hi a ni. Pathian zarah lo hlawhtling chho vein Dt. 5th August, 2013 khan class kan tan ta a.

Class tan dawn hma zan atang tawhin ka'n helhhawlh mai mai khawp ah! Mut pawh muhil thei lovin ngaihtuahna ka kawm a. A tuk zingah phur uchuak vang ni maw, ka'n leh vut roh lawi a (he sentence-ah hian ziah hmaih ka nei a nih hmel). Phur taka insiamin Khatla-ah 'kan bus' MZU bus chu ka nghak ta ran a. Ruah a rawn baw hawk hawk a, bus hnuhnung ber dawtah rem leh rem lovin kan inhnawh lut ve thei ta hram a.

Chutah le, Aizawl chuan a ze ngai chhuah lehin traffic a jam khat ta tlat mai a. MZU kan thlena classroom kan luh meuh chuan zirlai eng emaw zat hi Sir Sangzuala hovin classroom-ah an lo nui ho bawk bawk tawh a. Kan classroom alawm tiin inthlahrung hauh lovin kan lut nghal a. Attendance te ka dah fel hnu chuan ngaih a ngam ta. MA zirlai ka ni ve ta!

Sir Sangzuala chhuah hnuin Miss Tetei a rawn lut a. Inhmelhriattirna te kan neih hnuin a titi siam siam a. Nula a nih thu a'n sawi phei chu eng emaw boruak a rawn thleng chawpchilh nghal a! Sir Opa a rawn lut leh a, a tawng nuah nuah a, kan inpawl hle dawnin ka hria a. Inhmelhriattirna kan neih leh hnuah kan class hmasa ber chu a zo ta a ni.

Kan classroom atangin kan chhuak a, kan campus-ah kan kal a, kan bus-ah kan haw a, kan in-ah kan han thleng leh ta zel a. Engkim mai hi kan ta ni tawh ber hian ka hria a. Ka thla a muang hliah hliah a ni.

A tawp nan (a tawpna a la ni lo nasa mai!) kan ni hmasa bera kan zirtirtu lo lutte ka hmuh dan han sawi leh zawr zawr ila. Sir Sangzuala hi tun hma atanga lo hre tawh ka ni a, a takin ka hre chho zel a. Mizo tawng leh Mizo thil a hriatzia te khan min tiphur a. 'Ka rualpuiah Mizo thil hi kei aia hria an awm kher lo vang' a ti khan min tiphur takzet a, a ngaihsan loh theih loh. Miss Tetei a rawn lut a. Fuihna thu a rawn sawi a, 'hlawhtling tur chuan thiam bik leh rilru chak bik nih a ngai lo' a tih te kha a tha ka ti hle a. MZU chhuak a nih thu a'n sawi ngat phei chuan chona thar mi pe a. A zirtir tur ho a'n sawi erawh chu 'a hah dawn mang e' ka lo ti rilru a. Sir Opa a rawn lut leh a. Ani pawh hi a thu leh hlate avangin ka lo ralkhat hriat tawh a. Criticism-a tui tak maiin criticism lam min han zirtir chu ka thutna a lo hnung mah mah a nih hi, ka ti rilru hial a. Ka lehkhabu pakhat a rawn sawi lang tel zauh va, a nuam ru veng veng.

Hetiang hi kan zirtirtute ka hmuh dan a ni a. A tui hlangin a tui hlang an zirtir dawn a ni a, MZU MA (Mizo) 1st Sem. 2013 chu a bawn dawn hlein ka hre ta hial a. Pathian hnenah lawmthu ka sawi mawlh mawlh mai a ni.

Zirlaite lah chu thu leh hlaa tui vek an ni a, titi duh zawng pawh inang kan nih avangin class kal a nuam dawn hlein ka hria a. Interview ni atang tawhin discussion kan lo nei tawh hlawm reng a. Fel tak tak leh hmeltha tak tak an nih avangin ka phur surh surh hle a, dam man a awm hliah hliah hian ka hre ta hial a.

Chutih rual chuan a tui hlang leh a thiam hlang kal khawm an nih avangin inelna a sang dawn hlein ka hria a. Chu chuan chona tha tak min pe a ni.

MZU-a ka ni hmasa berah chuan rilru takin ka rit haw hnawk a. Tunah chuan thi pawh ni ila, MA thi ka ni tawh ang!



19 April 2022

Ka hla duh zawngte

1. Mangṭha Mangṭha
Phuahtu – Lalzova

He hla hi Lunglei Govt. College-a Principal ṭhin Pu Darchhawna’n Father of Mizo Love Songs tia vuah hial tlak a ni a lo tih, Lalzova phuah a ni a; ngaihzawng zun zam hril nan he hla tluka remchang hi a awm kher ang em aw tih theih tur a ni a, Mizo lengzem hlaah chuan ka duh ber a ni kumkhua mai. Mizo hla thu mawi tak hmangin di zûn ngaih a natzia a phuah chhuak a, Mizo hla thu dik tak hi inngaihzawn thuhla puanchhuahna tur liau liauva tuk chawp emaw tih mai tura remchang a lo ni ve reng reng bawk a.

Lengzem hla ṭha a nih rualin, remchang takin khuarel (nature) nen a suih zawm thiam em em a. Chhak kawlrawn turni lo êng se/Tawn loh nan ṭuanna a dang a han ti thei mai a. Di zûn ngai rau rauvah ni chhuak hi chu kan inhman ṭangkai hleih deuh. Tlaikhua êng te, chhawrthla êng te a hmang thiam em em vek mai a ni.

Naupan lai, nikhua kan hriat fe hnuah pawh ngaihtuahnaah hmangaihna emaw, di zûn lam reng reng hi a châm lo va, nun kha a nuamin a hlimawm em em a, lunglenna tur pawh a awm meuh lo. Mahse, kum leh hunin hringnunah thil dang a rawn thlen a, kan inrin lawk hmain di zûn a lo thleng a, lunglennain min man a, thinlaiah di zûn a cham lo kan tih hnu lawkah Awmkhawhar di ngai ka thâm vel a kan tih a ngai zui mai a. Di ngaia thâm tih ṭawngkam hian kan hun tawn kha a hrilh fiah chiang em em mai a ni.

A hla chang tawp ber phei chu ṭah tichhuak khawp a ni. A duh leh ngaih em em, hmuh a chak em em kha mumangah tal a han hmu ve a, mipa dang nena hlim taka an leng dun lai a lo ni leh daih si lai te hi, a hla hi a romantic em em piah lamah hla chang hlimawm (light verse) a ni tel tlat.

Aw tawnmang mawlah pawh
Suihlung ka rualpui si lo.
Ṭhaval dang nen nui hiauva lengin
Parte, ka tawng ṭhin che.

2. Zoram Pangpar/Par mawi thang vulna
Phuahtu – Liandala

He hla hi Serkawn sikul zirtirtu Liandala phuah a ni a, Zoram chu pangpar mawi tak tak vulna ram a nihzia a phuahna a ni. Kum 1940 chho vela kum tina Serkawn Concert an neih khan Sakhaw lam hla ni lo, khuarel lam hawi a chhuak nasa a, he hla pawh hi Serkawn Concert-ina a hrin hlaah a ngaih theih ang.

He hla chang 4 leh a thunawnah hian Liandala hian pangpar hming 20 zet mai chu remchang takin a rawn khung leng a; Zoram chu pangpar huan ang maia ngaih theih turin Kan tlangram par vulna tiin bul a ṭan a, a hla pawh hi a par vul chúk mai a. Pangpar ngaina mang lo tan pawh hla vul mawi tak a nih a bâng chuang lo; hei vang ni maw, Mizo lenglawng hlaah chuan ka duh ber a ni a, kei phei chuan Mizo hnam hla huangah ka khung lo phal lo.

A tuate pawh mai hian hmun nuam leh hmun mawi kan mitthla hian pangpar vul chúk hi kan hmu tel ṭhin a, khawvel hmun mawi leh ropuite pawh pangpar vulna hmun a lo ni zel a. Kan Mizo Kristian hla phuahtu hmasate phei chuan Vanram chu pangpar chi tinreng vulna hmun tur angah te an suangtuah a, CZ Huala te phei chuan Lily par mawi Lal Isua ti hial te pawhin Isua sawi nan an lo hmang a ni. Chuti khawpa hmun nuam sawina atana pangpar kan hmang uar a nih si chuan, he kan chenna Zoram tluka hmun nuam, lei vanram hi a awm chuang lo vang.

Kum 80 vel lai kal ta khan Liandala khan Zoram mawizia chu a lo hmu chiang em em a, pangpar hmangin uar takin a rawn puang a, hnam dangten a hla thu awmzia hre thiam ve ngat sela chuan khualzin mite tan pawha tlawh phah hialna tham a tling awm e. Eng pawh ni sela, Kan tlang ram par vulna/Ṭhal khua êng riai romei karah i han ti leh phawt mai teh ang.

3.  Ro min relsak ang che
Phuahtu – Rokunga

Mizo hnam hla anga kan pawm Ro min relsak ang che tih hi Pu Rokunga’n kum 1947-a a phuah a ni. Khatih lai khan tun hnua YMA lo ni ta, YLA te khan hnam hla inphuahsiak an buatsaih a, Pu Rokunga hi he hla nen a tel a, pakhatna a ni zui a. Khami kum kha India-in British laka zalenna a neih kum a ni a, Mizoram pawh kan hma hun turah kan buai a, a ṭhenin Burma zawm an sawi mawi a, India hnuaia luh duh pawl te an awm bawk a. Chutiang boruak karah Pu Rokunga khan siamtu Pathian chu ro min relsak turin a sawm chawt mai a ni ber.

He hla hi kum 20 vel lai mai chu Mizoram State Assembly House-ah rorel inkhawm an ṭan dawnin an lo tiri tawh a, kum 1966 kuma Zoramin zalenna a sual lai khan an hlapui (Hnam Hla) a ni. Sorkarin thuchhuah a siam angin April ni 5, 2022 aṭang khan Mizorama sikul hrang hrangah zirlaiten an sa ṭan a, bulṭanna duhawm tak a ni. Tin, MSU pawhin official-a Mizoram State Song a nih theihna turin sorkar hnenah ngenna an thlen mek bawk.

He hla hi Mizoten hnam hla kan neih tam tak zinga a lar ber te zinga mi a ni a, Hnam hla ni chung si hian Pathian fakna hla ,ha tak a ni tel bawk. A hla thu aṭanga ngaihtuah chuan a phuahtu hi ringtu ṭha tak a ni a, ram leh hnam hmangaihtu (nationalist) ropui tak a ni bawk tih a hriat theih a. Chuta ṭanga lang chiang em em chu, ringtu ṭha tak ni chungin ram leh hnam hmangaihtu a nih theih a ni tih hi a ni.

Rokunga’n I finna leh theihna leh I hruaina lo rengin/Ropuina leh lalṭhutthleng, an ral leh thuai si ṭhin a lo tih angin, Rom lalram ropui tak pawh an tlu chhia a, Aigupta finna leh thiamna te, Grik-ho ropuina te pawh tluchhiain chatuan daih a awm chuang lo. Kan ram leh kan hnam a tlukchhiat mai loh nan, kan lo ropui zel theihna atan chuan Ro min relsak ang che kan tih fo a ngai reng a ni. 

4.  4. Vul dun rial rial/Zonunmawi
Phuahtu – CFL Hmingthanga

He hla hi kum 2012-a TB avanga khawvel chhuahsan ta CFL Hmingthanga phuah a ni a. Ram leh hnam hmangaihna hla a ni. A hla aṭang chuan CFL Hmingthanga hi ram leh hnam hmangaihtu a ni tih loh theih a ni lo. Kan Zoram nawmzia hi a hmu chiang em em a, Zonunmawi tlawmngaihna hi Zoram tinuamtu leh chei mawitu berah ngaiin, kan ram nawmzia chu Ka hril seng lo che aw zai leh lamin a ti hial a ni.

Kan hla phuahtu thiam tak tak, hmun danga awmten Zoram ngaihawmzia hla an lo phuah fo tawh a, T. Zorampela’n Duhaisam hla a phuah te, Rosangliana (Zorock) ten Zoram Ngaih Hla a phuahte chu tunlaia kan hriat lar deuh tur a ni. Ram pawna awm tan chuan Zoram ngaihawmzia chu a suangtuah vawng vawng theih ang a, mahse, ram chhunga awm chunga CFL Hmingthanga’n Riakmaw angin kawl pawh vel ila/Sappui tual nuamah pawh leng ila/Ka muanna thing thiang i ni a han ti thei mai hian, Zoram a ngaihzia, nuam a tihzia leh a thlamuanpuizia a tar lang chiang em em a ni; hei lo liama hla YMA hi a awm chuang lo vang.

He hla phuahtu hian kawng hrang hranga Mizote min chîmtu lian pahnih — thlang kawrvai leh thlang sappuite chu a rawn sawi lang a. A hla chang pakhatah Thlang kawrvai lianten min chim buai mah se/Nghilh ni ka nei lo’ng che Zonunmawi, kumtluangin a ti a; tin, a thunawnah Sappui doral tui ang lo lian mah se/Zonun parah ngei vul dun rial rial ang aw a ti leh bawk a. Vai huat kan inzirtir a, sap kan ngaihsan viau lawi si laiin CFL Hmingthanga erawh chuan saphovina kawng hrang hrang — kan incheina, kan ṭawng leh kan khawsakna thlenga min chim hnehzia kha a hmuh hmaih lo va, a dodal ngam a ni!

Zonunmawi, Mizo timawitu leh Zoram tinuamtu, a chhuan em em mai ral riai riaia chu a hla phuahtu hian a hmuh hmaih lo va; mihring ang hiala chanin Ka nghilh long che Zonunmawi a han ti tawl mai a, Zonunmawi, par ang lo vul zel ang che tiin a la au zui ṭawk ṭawk bawk a. Zonunmawi tivultu tur erawh nang leh kei kan ni si a. Zonun parah ngei vul dun rial rial ang aw tiin min au lawm lawm a ni. He hla hi tunlaia Mizoten kan hla mamawh em em a nih avangin duh takin ka rawn thlang a ni.

5.  Duhaisam
Phuahtu – T. Zorampela

T. Zorampela hla phuah Duhaisam hi Zoram ngaih hla a ni satliah lo va, Zofate insuihkhawmna hla ṭha a tling. Tunlai hi Burma ram buaina avangin mi tam takin Zoram an rawn bêl a, Zoram thlahlela ngai em emtu te, himna zawnga Zoram rawn beltute an nih angin hmusit mail ova duat taka lo enkawl hi a chhunga chengte tih tur a ni a, he hla hi tunlai boruak nena inmil tak a nih angina ka rawn thlang a ni.

Mizo pi leh pute Burma rama an awm laia tuna kan chenna, Mizorama thlang an rawn tlak khan mi tam tak chu thlang rawn tla lova châm zui an awm a, chung mite chu tun thleng hian kan unaute an ni. Kum 1966-a Zoramin zalenna a sual khan mi tam tak chu Burma-ah himna zawngin an han raltlan a, Zoram a muan hnuah pawh rawn chhuk zui tawh lovin an inbengbel hlen a. Chuti ni mah se, kan unau kan chipui an nihna a bo chuang lo. Chung mite chuan Mizoram chu ngai tak leh thlahlel takin an lam a, an aiawhin T. Zorampela chuan Nang lo chuan lawm a kim thei lo a ti hial a ni. Chung min thlahleltute chu a chhunga chengte erawh chuan khawchhak mi tiin hmuhsit takin kan chhang let a, kan ṭawng theihnghilh hlauva thiam leh thiam lova an hmang te chu ‘ṭawng pai’ tiin an tih dan zirin nuihza siam nan kan hmang a. Chung mite tan chuan he hla Duhaisam hi zirlai pawimawh tak a ni.

(He thu hi April 9, 2022 khan All India Radio, Aizawl-ah ka record a ni. Sawi tura ziah a nih avangin lehkhabu râwn te ka tar lang lem lo a ni).

Min buaipuitu RJ Sangtei nen


29 March 2022

I thiamna ringhlel suh

 "I thiamna ringhlel suh" tih hi rilruah a lang lian tlat mai. Tun hnaiah Samagra zirtirtu tur an lakte result a lo chhuak a, thiante tling an awm nual a. An dil lai khan ka thianpa (a hming tar lang lo mai i la) nen kan titi mai mai a, a thian lo tling tawh sate chu tute emaw tihpui an nih thu te, minister/MLA 'recommend'-na lehkha an lak zel thu te leh a beisei san loh thu te min hrilh a. "Awt reng reng suh, chung mite chu mahni zahawmna hralhtute an ni a, nang chu fair takin tling ang che, fair takin a tlin theih" tiin ka lo fuih nasa mai a. Result a rawn chhuak a, kan thiana chu a tling ta reng a, ka lawmpui zual hle a ni. Kan thian dang tlingte hi sawipuina vang tihna a ni lo va, an dil laia titi khawchang ka lo neihpui a nih avangin ka rawn sawi bik a ni. Kan thiana hian sawipui miah lohvin a tlin theih tih 'example' pawimawh tak mai a rawn 'set' a ni.

Hna laknaa insawipui chungchangah hian a sawipuitute nge a tihtirtute hi thiam lo zawk ang tih hi ngaihtuah tham tak a ni (hei hi chu sawi zui thui lo i la). Ka experience chhe tê hi han sawi ve ta mai i la. Nikum, 2021-ah khan Pachhunga University College (PUC)-ah Guest Faculty an la dawn a; kei lah academic lama inher duh thut, interview lama hmel inlar chhoh tan duh kha ka ni a, dilna ka thehlut ve ta rãwih a, ka hna dil vawi khatna a ni. Chu chu thian circle pakhat chanchin hriattir nan tiin a thuphungin ka sawi a, "chumi khami hnenah sawi i la" an ti a, kei lah ka tang nasa mai a, "in sawi vaih chuan ka interview lo vang" ka ti a. Tichuan, ngaihthain ka interview ta a, ka rin ang ngeiin ka tling ta lo reng bawk a.

Hun eng emaw chen hnuah thawktu pakhat, ka nêl em em mai hian 'group-a kan thianpa pakhat'-in keima chungchangah amah a rawn phone thu a sawi a, ka zak chem chem mai a. Interview hmain min hrilh ni sela chuan interview ka hmachhawn miah lo tur a ni. Interview-naa lo thute ka ngaihtuah lêt a, ka zak thar ngawih ngawih a ni ber mai, tihngaihna tak a awm tawh si lo va, theih ang tawkin a phone-tupa chu ka chhuahchhal ta chiam nghe nghe. Hna laknaah hian thian leh thian inkarah pawh ni se, fiamthu pawh ni se intihpui hi ka duh lo a ni. Tlin loh hi pawi ka ti lem lo va, tlin tumin tling lo thei turin rilru ka siam fel sa vek a, chuvangin hna lakah kher kher chuan tihpui ka duh lo a ni.

Political party-ah kan lo inhmang ve a, sorkar pawlah te kan tang a, duh ni i la, tihpui pawi ti lo ni i la, kan thawh theih âwm tawkah chuan, kan qualify-na ngei sorkar hnaa luhna chance chu a awm ve maithei e. Thian thenkhat te pawhin chutiang tur chuan thu min râwn fo mai. Mahse, kei chuan zahawmna hralh ka duh lo va, naupan têt atanga thiamna leh theihna ka lo chhekkhawlte ringhlel ang ziazanga mahni chhia leh tha hriatna phatsan hi ka duh lo a ni. Tihpui avanga tling (an lo awm a nih chuan), ngaihngam thawk thei an awm chuan a lawmawm a ni mai a, kei erawh chu ka inthiamlohna kumkhua tur, ser anga châm reng tur a ni. Chung mite chu dam chhungin kei aiin chungnung reng mah se, ropui zawk reng mah se, neinung zawk mah se pawi ka ti lo va, ka awt lo va, ka thîk hek lo. Amaherawhchu, qualify inti-a hna dil ngam chuan, 'fair' taka tlin hi tum tlang i la a duhawm hle.

PUC-ah khan Guest Lecturer hna ka dil a, ka tling lo va; a hnu lawkah MZU-ah Guest Lecturer hna bawk ka dil leh a, ka tling lo leh a; Ph.D zir tur an laknaah ka dil leh a, lak loh pawlah ka tang leh bawk a. Kei aia thiam an awm a, an tling a ni mai tih hi ka ngaihdan a ni a; a rilru na zawng hian keimahah a thawk zui lo hrim hrim. Amaherawhchu, chunga Pathian hian remruatna dang hi a lo nei khiau mai a lo ni a. MZU-a ka tlin loh tlaiah HoD-in min rawn phone a, zirtirtu pakhat aia kal turin ruahmanna an lo siam a lo ni a; ka lawm ngang mai. Ka lawm em emna pakhat chu, kha chen academic lam ngaihtuah miah lova politics-a inhman hrep tawh hnua min la pawm thei kha a ni a. A thawha ngawr ngawr lam ai mahin chu chuan min tilawm a, thian hnaivaite hnenah ka lawmzia hi hahipin ka sawi thin a ni.

Hna te, thil dang dangte chu ka la dil zelin ka ring a, ka tling lo zel a nih pawhin kei aia tha leh thiam an awm a ni mai; ka tling lo tluan ta a nih pawhin inchhirna tur thil ka tih loh phawt chuan, chunga Pathian khian rem a ruat zel dawn a ni tih hi ka ringhlel lo. Hawh u, Pathian ringtu, Kristian kan ni tlâng bawk a, Pathian rinchhan chungin thalaite hian tihpuitu tel lovin sorkar hna hi dil ngam i la, ram nuam siamtu zingah tel i tum ang u.



19 February 2022

Tangka

Tangka thuhruk kan zawng a,

Tangka thuruk kan puanhnuai a.

Tangka thutharin min nuai ni tin a,

Tangka hlutnain min chiahpiah a,

Tangka ngainatnain min chhaih buai a,

Tangka thiltihtheihnain min chaih a;

Thlarau thihna chu tangka a lo ni ta ber a.


Tangka hmanga tham ṭhintu,

Tangka hmanga tham lungawi theih,

Tangka hmanga hralh-theih-thil lo chang,

Tangka Pathian-tu mihring,

Tangka ṭhian rinawm i lo nih chuan aw,

Tangka nena thlana zalh leh,

Thihna mai lo chu tawpna tur dang a awm chuang lo.


Taitesena tlawmngaihna leh Khuangchera huaisenna te;

Vanapa zaidamna leh Neuva chhelna meichher chu,

Tangka hmanga tihmihin a awm mek a.

Pipute ro thil hlu kan inhlan chhawn -

Aia upa zah leh Zonunmawi kha,

Tangkain a suasam vel mek a.

Ram leh hnam hmangaihtute min hnutchhiah,

Hnam chanchin chhuanawm chu,

Tangkain a luahlan zo ta!


Zotuithiang luang ri her her leh,

Zothlifim lêng vel chuan min dam a, ka hlim a.

Zo pangpar vul mawi tak kar a,

Zonun ze mawi fâwn vel chuan min muan a, ka lawm laiin,

Thlang thlipui ianga tangka thli lo hrâng chuan,

Muanna leh damna a chhêm bo va;

Kâah tangka a barh a,

Thluakah tangka a lut a,

Mitah tangka a lang a,

Bengah tangka a kiu va,

Ral hmaa huaisen taka ding thin,

Pipute thlahte chu tangka hmaa kan tlâwm a.

Hnam nunzia dik kha a kiang ta em ni?!


Hnâwl si lovin a bâwihah tâng lovin,

Thlakhlelh pawhin ngaina lovin,

Tangkaa tuihalnain thawhrimna min pe sela,

Tangka duhna chuan tumruhna tuh mai se.

Tangka chu,

Bianga thlan tui luang nen chauh mitthla ila;

Chhia leh ha hriatna,

A tira Siamtu'n min pek hloh lovin,

Tangka hlawh turin i thawk ang u!

TS Khupchong | 4th February, 2022