29 February 2020

Khualzahawm Life!

June ni 18, 2013 zan dar 11:10 khan ka ziakmi ngaihsan em em Pu Mafaa Hauhnar chuan ka graduate ve ta chu mi lawmpuiin "You've landed the moon, TS, now, go and shake the stars!" tiin thu mi rawn thawn a, ka ngaihlu hle. Tunah hian la dam ni sela, engtin tak thu mi thawn leh ang maw!

Kum 2001-2003 chhunga ka sikul, Middle School kalna Govt. Middle School-II, Vanbawng chuan kum 25 tlingin a lawmna hi February ni 25, 2020 (Thawhlehni) khan sikulah neih a ni a. Hemi hun hmang turin ka thianpa Pu Lallawmtluanga, he sikula ka kalpui thin, he sikul ngeia Headmaster incharge-a awm meka chuan phone-in min sawm a, amah ngei dawrah rawn kalin sawmna mi rawn pe a, an mi sawmna ang ngeiin Khualzahawm-ah ka han tang ta a ni.

Hetiang dinhmun hi thenkhat tan chuan thil thar a ni teh chiam lo vang a, ngai neih te pawh an awm ang, a then chuan ho an ti hial maithei bawk. Mahse, ka tan chuan a vawi khatna a nih angin a hlu em em thung. Keimah ka inen a, ka dinhmun ka thlir a, ka insit ngawih ngawih mai a ni. An mi sawm chhan hi, ka laka beiseina an neih vang a ni lo tih ka chiang a, "He sikul zirlai chhuak zinga zir sang ber i nih vang a ni" min ti a, chumi avanga min sawm chu an ni. Thil tam tak ka ngaihtuah let a, ka hnuk a ulh hial a.

Ka zirpui tam tak kha zirna chhunzawm lem lo, mahni tuina lama kal zui ta an ni fur a. Zirna lamah kal thui lo mah se, chhungkua dinin eizawnna bulfuk an nei theuh va, an hlawhtling vek a ni. Zir sanna hi hlawhtlinna a ni hran lo va, mahni kea dinga intodelh hi hlawhtlinna zawk chu a ni. Kei hi zirna lamah a theih chin chin ka kal chhunzawm avang chauhva chu dinhmuna ding thei chauh ka ni tih ka chiang hle.

Chu hunah chuan thu ka sawi a, chu sikula ka luh laia ka zirna leh zir dan chanchin te ka sawi a, ngaithlatu tam tak tan chuan a ho vang a, ninawm a chang ang. Nimahsela, chu chu min sawmtute beisei nia ka hriat avangin ka sawi lui a ni.

Middle School-ah chuan Hindi subject hi kan nei a, Pu Lianzuala'n min zirtir thin. Ka thiam theih thlawt loh avangin hrem pawlah ka tang thei hle a, utawk-sawt tih te, lei thila thingthit te, bengsuk tih te, hrem dan hrang hrangin min hrem thin a, chuti chung chuan pawl 7-ah Hindi subject-ah min belh pass a, Centre-ah Top 10-ah, chutah pawh hniam takah ka lang pha hram a ni. Pu Lianzuala chu tunah a pension ta a, tun hnu hian thahnem a ngaihzia leh min duhsakzia ka hmu chiang hle.

Pawl 6 kan zir laiin kan Headmistress Miss Mali'n classroom-ah zirlaite chu thawnthu min zirtir thin a, "In puitlin hunah mipui hmaa thusawi chang te in la nei ang a, chuta confi taka in awm theih nan..." a ti thin. A sawi dikzia hi tun hnuah ka chiang hle. Mipui hmaa thusawi phut zawk hi ka nei ta miah lo va, thusawi thiam tak ni phei ila chu ka thusawi a ngaihnawm thei viau vang. Miss Mali chuan tunah pasal fanau a nei tawh a, Aizawl atangin chu hun hmang turin a rawn tel vang vang a, thu pawh a sawi a ni.

Miss Mali
Kan sikul tual, tlang pawng chung zawlah hian drill (parade) kan nei thin a, chu chu Pu Lianzuala te, Sir Marina te'n min neihpui thin. 'Zotuithiang tê, luang dem dem la..." tih hla sa chunga lâm kan zir lai te kha ka mitthlaah a rawn lang iar iar a, lung a leng duh hle. Sir Marina chu tunah Aizawl Ramthar Tlangvengah an khawsa tawh a, chu hun hmang turin a rawn zin vang vang bawk a. Sir Biaka pawh sikul dangah insawn tawh mah se, a rawn tel thei a, Miss Marini erawh Aizawl atangin a rawn kal thei ta lo a nih hmel.

Sir Marina
Primary School-a kan zirtirtu Pi Dinmawii chuan, "I thiam theih avangin Merit Scholarship i lak kan duhpui che si a, i kutziak a chhe si, a thu ngai thovin kan ziah thattir thin che a," tiin min lo hrilh lawm lawm a. Primary School kha Distinction-in ka tluan zak a, Middle School 1st division-ah, High School leh Higher Secondary School 3rd division-ah tluan leh zakin College-ah 2nd division, University-ah 1st division-in ka chhuak a ni.

Ka u leh naute'n rapthlak takin, min kalsan a, kuang khatah, thlan khur khata phum an ni. Chumi hnu lawka ka nu chu hna thawk hlei thei lovin hrisel lohna avangin a bawksawp a, ka uin pasal a nei zui a, ka nau nen kan la tê si a, hna rum tak tak thawk thei chu ka pa chauh a ni. Chumi a nih avang chuan kum 2001-a Middle School ka luh dawn khan kan khawsak a harsa hle.

Zir chhunzawm hram ka duh si avangin admission man tur, Rs. 50 (ni tain ka hria) chu kan pûk chawp a, ka in-admit ve ta a. Uniform hlui, zirlaibu hlui, ziaklohbu hlui awl la awm te khawmin chu sikulah chuan ka tan a, khatih laia kan chhungkaw khawsak harsatzia sawi tak tak ila, kan chanchin hre lo chuan awih harsa an ti hle ang. Thil pakhat lawk, Primary School-a kan kal lai khan chhunah biscuit, Parle-G hi panga theuhvin an sem thin a, inah kan hawn a, ka u Pari'n a sem a, kan unauvin kan insem thin. Ani pawh a boral ta.

Pawl sarih kan nih kum, 2003-a sikul kan kal hmasak ber ni-ah chuan thlang lam tlar hmasa berah ka thu a, ka thutna tlar hnungah hmeichhia pahnih an thu bawk a. Ka t-shirt hâk tukkhum zawn, nghawng bial leh t-shirt thui zawmna lai tet chu rawn khawih zauh zauhvin an nui leh chiam mai thin a, hrehawm ka ti a, ka zak hle. Zak chung chungin kekawr mawng bel hi ka ha thin bawk a. Mi'n min nuih leh nuih loh hi a rukin ka en a, ka zahzum avangin min nuih hian hrehawm ka ti ngawih ngawih a, min nuih loh erawh chuan zah tawrh a zia deuh va.

Kar khatah chawhnu vawi khat hi hnathawh ni-ah kan hmang a, kan sikul tual lai tlang bawk chu kan lai thin. Kut durh phungin kan lai thin a, bawngtuthlawh, suahdur, thirthiang te kan lek nasa hle. Tin, thlanmual bula hmawng/rihnim zar chu thlakin, sikul kiangah kan phun a, tunah chuan a lo puitling ta fur a, hmuh a nuamin sikul a tinuam hle. Tunah chuan sikul tual chu an rawt zawl vek tawh a, sikul building pawh a dang ta. A hmaa sikul office chu chokaah an hmang tawh a, a hmaa kan sikul building chu awm tawh lovin, class room building chu a thar hlak kan nei tawh a ni. Chutiang chu ni mah sela, Krismas hmanga kan khuaa ka haw chang hian, tu hriat loh hian kan sikul hlui chu ka tlawh ziah a, Primary School, Middle School leh High School chu ka tlawh ve ziah thin.

Khatih laia kan zirtirtute chu Miss Mali, Miss Marini, Miss Remzuali, Sir Marina, Sir Biaka, leh Pu Lianzuala te an ni a, tunah hian Miss Remzuali a la thawk a, Pu Lianzuala tih loh chu sikul dangah an insawn vek tawh a ni.

Min zirtirtute (L-R): Miss Remzuali, Miss Mali, Me, Sir Marina, Sir Biaka
Sikul khan jubilee lawmnaa Khualzahawma min sawm khan, ka lakah engmah an beisei lo va, duhsakna avang liau liau a ni tih ka chiang hle. Nimahsela, chu hun chu a ropui ka ti a, kumkhuain vawi khat chiah a thleng dawn a, kum 50-na an hman hunah kan la dam ang em tih pawh hriat a ni lo va, chuvangin an senso tlem azawng phuhruk nan tiin ka pawisa ken chhoh zawng zawng Rs. 5000 ka pe a. Hei hi tar lan kher ka duh chhan chu, Rs. 50 puk chawpa ka luhna sikul a nih vang a ni.

Lalpa'n min hruai zel thin.

Pu Lallawmtluanga, Headmaster i/c


Miss Maengi

Khuallian Pu Ricky Lalremsanga, EM, SHC

Pu HC Lalhunhlua, School Managing Board

Zirtirtu ni laite, min zirtirtute leh khuallian nen