Ka pu mawlh mai kha!

Ni e, amah ka pu kha a tûnlai ṭawng takin, 'ka idol' zawng a ni chiang alawm. Midangte angin khawvel finna leh thiamna nei lé lú lo mah se, ka tân chuan he átna kailâwna min nawr lût a, min zui tlattu a ni miau a..

A chanchin min hrilhte hlei hlei khân ka thinlung a hneh takzet a, a thil la tawn leh zêl turte nen lam nghâkhlel takin ka thlîrphah ṭhîn a nih kha. A kuta hlîtpui kawngbo ang maia thil dum raih leh a mawngtama ser, a chaw bâr khat tiat dâwn laia lian awm te, a hnarkaw chhûnga hnapkhir ang taka pangtichawr lo awm ngoh chhan leh a beka perhpâwng tiat zeta arngêng bawk rûn mai te, a chala Pu Vâna saihlum tia zeta tísa fu larh mai leh a ha intlar ṭhát zînga beram vâr rual zînga a dum lo inzep chhén ang maia a dum inzep tat te hian thawnthu an nei vek asin!

Ṭumkhat pawh a ṭhianpa nena an ramkalnaah savawm an táwk a ni âwm e. A hmasa zâwka kal a ṭhianpa chu a chhawm bauh bauh a. Chutih lai chuan an kawngzawh tur lam aṭangin savawm nuhur lian deuh mai hi hlauh nei niâwm fahran hian lo tlânthla thut a. A hmasaa kal a ṭhianpa chu kawngsîrah a lo inthiarfihlîm hman hlauh mai a. Amah ka pu chuan lo hmu ve hman hek lo le, a savawma lah khân position siamṭha hman hek lo, ka pu chu a kapah tak a kokichhuan láwp a. Ka pu pawh chu savawm hnungah nau nuar puak mut ang maiin a bei hlè hle a. Chutianga rem angreng tak, rem hauh si lo va awm chung chuan an kal tawhna kawng lamah an inpaw nui thla uar uar mai a. A hnuah a ṭhianpa hnênah a hlauhzia lam ai mahin savawm nuhur neih uihzia ringawt a hrilhfâk a ni âwm e.

A kuta thil dum awm raih hi a sawi dân chuan chu savawm hnunga lungawi fahrana a bei lai khân khawih loh tur a lo khawih palh a, ani tenchhe lutukin a hnuah a kuta thil kai, uih zet mai chu duh lovin leiah a tât ta vak a. Chuta ṭang chuan chu thil dum chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu thil dum chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat chu ram kâng ṭhelhnaah a kal a ni âwm e. Chutah chuan ṭhâl lai a nih avâng leh thlî a tam avângin ṭhelh a harin, a ṭhelhtute pawh an kâng lek lek zâwk a. Ka pu pawhin theihtâwp chhuah mah se, midang ang thovin a ṭhelh sâwt mawh khawp mai a. Chutia a'n ṭhelh sâwt tak tak theih tâk lovah chuan ka pu thinin a tuar ta lo va. A alh hrang te reuh té tèa awm ho chu a ṭhut hlum ta hmak hmak mai a. A ṭhiantena an khap pawhin zu ṭhulh duh hauh lo va. A hnua a sawi leh dân chuan, khatia a ṭhut khân a hik lutuk lo va, vawkthau er ang maiin a ri sar sar a, sam rim a nam hmui cham cham bawk a ni âwm e.

Tichuan, chutia meialh a ṭhuta ṭhut hlum ta chu a mawngtam pawh kâng nasa angreng hle a. A tirah chuan lian deuhin a durh pup a, chu a durha chu naupang baloon keng ang maiin ṭhutpuah phét a tum a. A hnuah chuan a mawngtam durha chu ṭhutpuakin a ri deuh khurh a, a za hiai a, a rawn thîp nghâl vát vát bawk a. Zan danga thatchhiat deuh chânga hnuailêng lama awm mai ṭhîn chu loh theih lohna avângin kum chanve dâwn chunglêng lamah a ṭanphah a ni âwm e.

A mawngtama chaw bâr khat dâwna lian lo awmchhan chu zan khat chu chunglênga awm reng a ning thut a. Hnuailêng lamah a tlathla thurh a. Chuta ṭang chuan chu ser chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu ser chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat leh pawh an ṭhianzahovin an títì mai mai a. Suakchhîngi nu vaihlo zial ngei chu an zukhu hlat hlat bawk a. A ṭhiante uang vêl chuan vawikhata zu tam thei ber zawn an rawt ta a. Midang chuan an hmuiin pahnih pathum an pet mai a. Ani ka pu lah chuan chutianga tih chu duhtâwk ta mai lo chuan a bengkuaah a thun a. A beng lehlam a'n bêng pawp a, a lehlama a vaihlo zial chu a khu luih a, a alh puat a, a tla tawp a ni âwm a. Benga dah pawh chu duhtâwk ta mai lo chuan a hnarkua pahnihah a vaihlo zial bul lam chu a thunlût ve ve. A'n thaw káwk a, a khu hlat hlat a. A kaa a thâwk chuan a hnârkua aṭangin a khuchhuak a, a hnâra a thâwk chuan a ka aṭangin a khuchhuak mai zêl a. Chumi ṭum chuan pakhatna a la a, lawmmanah Suakchhîngi nu vaihlo zial têlkhat chu an leisak ve a ni âwm e.

A hnâra pangtichawr awm hi a sawi dân chuan chuta an intihsiak ṭum chuan a hnâr lama awm vaihlo zial pakna lam a lo phui tâwk lo va, chutia a hnâra a'n thâwk leh chiah chuan vaihlo ziala vaihlo them pakhat chu a lo tla zauh a. Chu chu chung lamah hîpchhovin a tâng ta tlat a. Hnâr tiza mai mai tu-ah tiin lâkchhuah pawh a tum lêm lo a ni âwm e. Tichuan, chu vaihlo them chu nikhua a lo rei deuh hnuah pangtichawrah lo changin a ṭhanglian chho ta a. Amah pawhin mahni rîla rah ngei chu tiin ṭha takin a enkawl chho ta zêl a ni. Chuta ṭang chuan chu pangtichawr chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu pangtichawr chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ka pu hian a tleirâwl laiin tleirâwl hmaibawl an tih hi a nei ve a. A hmaia thil awm tawh phawt chu ngaithei lo ém êm mai, a tel lovin awm thei sela chu a hnâr pawh hleh a duh hial ang tih tur khawp hi a ni a.

Ṭumkhat chu a ngaihzâwng nen an inkâwm a. Tîtì mai mai pahin a hmaia arngêng chu a dehtîr mai mai a. A arngêng deha chu hrikhrah deh ang mai hian a puak pup pup mai a. A châng leh a chikin a chikchhuak leh zàwih zàwih ṭhîn a. Ani lah chuan zahah la hek lo, nuam a ti ém êm mai a. A nui huah huah a. Chutia a nui vei huah huah chu a ngaihzâwng chuan hrethiam lovin a deh chhunzawm duh ta lo va, inhau chhovin an inṭhen phah ta ringawt mai a.

Ani lunglêng leh si chuan, 'Kan kârah ngêngpui râl lo hrâng e, kei ka tuara'n a na ém mai..' a ti a ti ta mai a. A tâwpah phei chuan a lunglêng lutuk tihngaihna hre lo chuan sakawrbakcheh a la lawk a, 'nang vâng mai maia kan inṭhen chu le..' tiin a hmaia arngêng pakhat lo bawl ve sek chu a hlep ta hlawk mai a. A tîrah chuan a arngênga chu a rawn chhuak ṭha duh khawp mai; mahse, a hnuah chuan thi tlém a rawn tel ṭhet ṭhet a, a rei tial tial a, a tel hnem tial tial a. Ani enkawl ngaihna hre leh si lo chuan ṭhelret hlûm a la sauh sauh a, a bel hnuin puanchhiain a tuam hnan hmiah a. Mahse, a damphah lo kher a niang chu, a tâwpah chuan a rawn pûn ta nge nge a. Chuta ṭang chuan chu arngêng chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu arngêng chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat leh pawh a tlangvâl laiin an khaw zâwlbûkah intihhlimna angreng a awm a. Chutah chuan an khuaa zaithiam an neihte leh fiamthu thawh thiamte chuan an thiamthil an thawh a. Ani lah huau huau lâwm tak, sachân huau huau te, salu lâm huau huau te, khuangchawi huau huau tea lo tel ziah ṭhîn a nih avângin chutah pawh chuan tel vein a hmasa berah a ṭhu a. Chutah fiamthu thawh thiam Rongenga pain fiamthu a thawh lai chuan za leh za lovin uar tâwkin a lo nui ngheng ngheng a. A hmaa fiamthu thawhpa ding pawh hrechang tawh lovin a nui bu tlawrh tlawrh a. Chutia a nuih zâwng chuan a hmaa fiamthu thawha ding, Rongenga pa kezungpui chu a chalin a va tauh leh chawrh ṭhîn a. An fiamthu thawhpa nen phei chuan an inṭhêṭhù lo chauh a ni.

A chala tísa bâwk lauh awmchhan hi a sawi dân chuan chu an intihhlimna hmuna a kalnaah a ni a. A nuih nasat ém avângin a hmaa fiamthu thawh, Rongenga pa kezungpui chu a chalin a va tauh leh charh ṭhîn kha a nia. Ani Rongenga pa lah ramvachal tih takah a kezungpuite chu lungsakhat tak ṭalh ang mai a lo ni kher nen. Chu chu ka pu, tlangvâl tuaitìr lam chuan a va tauh zâwng chuan a chal chu a páwng lâwng mai a. An bân hnuah tuboha chhut luh leh mai a'n tum a, a lo chhut luh mai theih awzáwng lo va. A tihngaihna hre lo chuan, 'Ihm.. Sam angin ṭâwn hmak ila a ni mai 'lawm..' tiin puanthemin a ṭâwn kawh lóh mai a. Chu chu a ṭhiante leh nulate chuan chhaihin, 'A chalah a sazu a ṭo ve..' an tihphah nghe nghe a. Chuta ṭang chuan chu tísa bâwk chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu tísa bâwk chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat leh pawh an naupan têt laiin a ṭhiante nen thei an lo va. (An thei lawh hming chu a tui ém avângin midang hriat a hlau tlat a, chuvângin thupsak mai mai ila.) An lo ṭeuh a, a hmunah an ei ṭeuh bawk a. Nihlawhthlâk hlein an hria a, an thei lawhna hmun pawh tûn thlengin, 'Nihlawh hmun' tih a ni ta nghe nghe a. Haw pahin an thei lawhte chu an ei chho va, tui an ti ta ém êm a. A hming kan hriat loh avângin a hmingah 'Tuifúni' ti ve leh mai ila. Chutah ka pu chuan chuan in a thlen hnuah pawh ṭhenawm khawvêng te chu a sem den den a. A pêk dâwn apiangin, 'Sem sem dam dam, ei bil thi thi' a ti ziah a. Tûn hnuah he a ṭawngkam pawh kan hriat lâr tâk ém hi. Hetia an thei lawh a sem kual avângin nihlawh a inti ém êm a, a mumang pawh a ṭhatphah hle niin a sawi a. A hmaa changêl leh nghavawk mai mai hmu ṭhîn khân nula malno tak tak, Chawngmawii leh Sichangneii thlengin a mumangah a hmuhphah ta niin a sawi a ni. A pawmawm hle.

A ha kara kekawrtè niâwm tak, a dum inzep tat awmchhan nia a sawi dân chuan, khatia an thei lawh a'n ei tur khân iptepui chhûng kha en lovin a thil lâk hmasak ber chu a seh nghâl rap a. A ri nghâl rak a. A thil seh chu a han enchian nâk chuan khawkherh rah ro chang ṭha zet mai hi a lo ni a. Ani naupang tè, ha la ṭo nghet tak tak lo chuan lo dâwl zo íkháw lovin a ha pakhat a ui ém êm, meihawl pawha a nawh phal ngai loh chuan a peihlohsan ta nghâl a. A nat chu thuhran ni se a tuar na ém êm a. Chuta ṭang chuan chu hadum inzep tat chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu hadum inzep tat chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Chutiang khawpa ropui leh tuarchhel, mak dangdai leh huaisen, savawmin a put pawha nui uar uar thei, ka pu chuan chanchin dang pawh a la ngah hle a. A theih hrâm chuan lo la thihtîr loh dân ka lo ngaihtuah ang a, a hnuk ka lo vuan ṭâng ṭâng ang a. Chuta a la dama, a phal chuan a chanchin dang chu remchângah ka la rawn thai ṭial leh dâwn nia.

Ka pu mawlh mai kha, ropui deuh mai asin a nih..!

Share this

TS Khupchong