"I thiamna ringhlel suh" tih hi rilruah a lang lian tlat mai. Tun hnaiah Samagra zirtirtu tur an lakte result a lo chhuak a, thiante tling an awm nual a. An dil lai khan ka thianpa (a hming tar lang lo mai i la) nen kan titi mai mai a, a thian lo tling tawh sate chu tute emaw tihpui an nih thu te, minister/MLA 'recommend'-na lehkha an lak zel thu te leh a beisei san loh thu te min hrilh a. "Awt reng reng suh, chung mite chu mahni zahawmna hralhtute an ni a, nang chu fair takin tling ang che, fair takin a tlin theih" tiin ka lo fuih nasa mai a. Result a rawn chhuak a, kan thiana chu a tling ta reng a, ka lawmpui zual hle a ni. Kan thian dang tlingte hi sawipuina vang tihna a ni lo va, an dil laia titi khawchang ka lo neihpui a nih avangin ka rawn sawi bik a ni. Kan thiana hian sawipui miah lohvin a tlin theih tih 'example' pawimawh tak mai a rawn 'set' a ni.
Hna laknaa insawipui chungchangah hian a sawipuitute nge a tihtirtute hi thiam lo zawk ang tih hi ngaihtuah tham tak a ni (hei hi chu sawi zui thui lo i la). Ka experience chhe tê hi han sawi ve ta mai i la. Nikum, 2021-ah khan Pachhunga University College (PUC)-ah Guest Faculty an la dawn a; kei lah academic lama inher duh thut, interview lama hmel inlar chhoh tan duh kha ka ni a, dilna ka thehlut ve ta rãwih a, ka hna dil vawi khatna a ni. Chu chu thian circle pakhat chanchin hriattir nan tiin a thuphungin ka sawi a, "chumi khami hnenah sawi i la" an ti a, kei lah ka tang nasa mai a, "in sawi vaih chuan ka interview lo vang" ka ti a. Tichuan, ngaihthain ka interview ta a, ka rin ang ngeiin ka tling ta lo reng bawk a.
Hun eng emaw chen hnuah thawktu pakhat, ka nêl em em mai hian 'group-a kan thianpa pakhat'-in keima chungchangah amah a rawn phone thu a sawi a, ka zak chem chem mai a. Interview hmain min hrilh ni sela chuan interview ka hmachhawn miah lo tur a ni. Interview-naa lo thute ka ngaihtuah lêt a, ka zak thar ngawih ngawih a ni ber mai, tihngaihna tak a awm tawh si lo va, theih ang tawkin a phone-tupa chu ka chhuahchhal ta chiam nghe nghe. Hna laknaah hian thian leh thian inkarah pawh ni se, fiamthu pawh ni se intihpui hi ka duh lo a ni. Tlin loh hi pawi ka ti lem lo va, tlin tumin tling lo thei turin rilru ka siam fel sa vek a, chuvangin hna lakah kher kher chuan tihpui ka duh lo a ni.
Political party-ah kan lo inhmang ve a, sorkar pawlah te kan tang a, duh ni i la, tihpui pawi ti lo ni i la, kan thawh theih âwm tawkah chuan, kan qualify-na ngei sorkar hnaa luhna chance chu a awm ve maithei e. Thian thenkhat te pawhin chutiang tur chuan thu min râwn fo mai. Mahse, kei chuan zahawmna hralh ka duh lo va, naupan têt atanga thiamna leh theihna ka lo chhekkhawlte ringhlel ang ziazanga mahni chhia leh tha hriatna phatsan hi ka duh lo a ni. Tihpui avanga tling (an lo awm a nih chuan), ngaihngam thawk thei an awm chuan a lawmawm a ni mai a, kei erawh chu ka inthiamlohna kumkhua tur, ser anga châm reng tur a ni. Chung mite chu dam chhungin kei aiin chungnung reng mah se, ropui zawk reng mah se, neinung zawk mah se pawi ka ti lo va, ka awt lo va, ka thîk hek lo. Amaherawhchu, qualify inti-a hna dil ngam chuan, 'fair' taka tlin hi tum tlang i la a duhawm hle.
PUC-ah khan Guest Lecturer hna ka dil a, ka tling lo va; a hnu lawkah MZU-ah Guest Lecturer hna bawk ka dil leh a, ka tling lo leh a; Ph.D zir tur an laknaah ka dil leh a, lak loh pawlah ka tang leh bawk a. Kei aia thiam an awm a, an tling a ni mai tih hi ka ngaihdan a ni a; a rilru na zawng hian keimahah a thawk zui lo hrim hrim. Amaherawhchu, chunga Pathian hian remruatna dang hi a lo nei khiau mai a lo ni a. MZU-a ka tlin loh tlaiah HoD-in min rawn phone a, zirtirtu pakhat aia kal turin ruahmanna an lo siam a lo ni a; ka lawm ngang mai. Ka lawm em emna pakhat chu, kha chen academic lam ngaihtuah miah lova politics-a inhman hrep tawh hnua min la pawm thei kha a ni a. A thawha ngawr ngawr lam ai mahin chu chuan min tilawm a, thian hnaivaite hnenah ka lawmzia hi hahipin ka sawi thin a ni.
Hna te, thil dang dangte chu ka la dil zelin ka ring a, ka tling lo zel a nih pawhin kei aia tha leh thiam an awm a ni mai; ka tling lo tluan ta a nih pawhin inchhirna tur thil ka tih loh phawt chuan, chunga Pathian khian rem a ruat zel dawn a ni tih hi ka ringhlel lo. Hawh u, Pathian ringtu, Kristian kan ni tlâng bawk a, Pathian rinchhan chungin thalaite hian tihpuitu tel lovin sorkar hna hi dil ngam i la, ram nuam siamtu zingah tel i tum ang u.
