Ka pu mawlh mai kha!

Ni e, amah ka pu kha a tûnlai ṭawng takin, 'ka idol' zawng a ni chiang alawm. Midangte angin khawvel finna leh thiamna nei lé lú lo mah se, ka tân chuan he átna kailâwna min nawr lût a, min zui tlattu a ni miau a..

A chanchin min hrilhte hlei hlei khân ka thinlung a hneh takzet a, a thil la tawn leh zêl turte nen lam nghâkhlel takin ka thlîrphah ṭhîn a nih kha. A kuta hlîtpui kawngbo ang maia thil dum raih leh a mawngtama ser, a chaw bâr khat tiat dâwn laia lian awm te, a hnarkaw chhûnga hnapkhir ang taka pangtichawr lo awm ngoh chhan leh a beka perhpâwng tiat zeta arngêng bawk rûn mai te, a chala Pu Vâna saihlum tia zeta tísa fu larh mai leh a ha intlar ṭhát zînga beram vâr rual zînga a dum lo inzep chhén ang maia a dum inzep tat te hian thawnthu an nei vek asin!

Ṭumkhat pawh a ṭhianpa nena an ramkalnaah savawm an táwk a ni âwm e. A hmasa zâwka kal a ṭhianpa chu a chhawm bauh bauh a. Chutih lai chuan an kawngzawh tur lam aṭangin savawm nuhur lian deuh mai hi hlauh nei niâwm fahran hian lo tlânthla thut a. A hmasaa kal a ṭhianpa chu kawngsîrah a lo inthiarfihlîm hman hlauh mai a. Amah ka pu chuan lo hmu ve hman hek lo le, a savawma lah khân position siamṭha hman hek lo, ka pu chu a kapah tak a kokichhuan láwp a. Ka pu pawh chu savawm hnungah nau nuar puak mut ang maiin a bei hlè hle a. Chutianga rem angreng tak, rem hauh si lo va awm chung chuan an kal tawhna kawng lamah an inpaw nui thla uar uar mai a. A hnuah a ṭhianpa hnênah a hlauhzia lam ai mahin savawm nuhur neih uihzia ringawt a hrilhfâk a ni âwm e.

A kuta thil dum awm raih hi a sawi dân chuan chu savawm hnunga lungawi fahrana a bei lai khân khawih loh tur a lo khawih palh a, ani tenchhe lutukin a hnuah a kuta thil kai, uih zet mai chu duh lovin leiah a tât ta vak a. Chuta ṭang chuan chu thil dum chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu thil dum chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat chu ram kâng ṭhelhnaah a kal a ni âwm e. Chutah chuan ṭhâl lai a nih avâng leh thlî a tam avângin ṭhelh a harin, a ṭhelhtute pawh an kâng lek lek zâwk a. Ka pu pawhin theihtâwp chhuah mah se, midang ang thovin a ṭhelh sâwt mawh khawp mai a. Chutia a'n ṭhelh sâwt tak tak theih tâk lovah chuan ka pu thinin a tuar ta lo va. A alh hrang te reuh té tèa awm ho chu a ṭhut hlum ta hmak hmak mai a. A ṭhiantena an khap pawhin zu ṭhulh duh hauh lo va. A hnua a sawi leh dân chuan, khatia a ṭhut khân a hik lutuk lo va, vawkthau er ang maiin a ri sar sar a, sam rim a nam hmui cham cham bawk a ni âwm e.

Tichuan, chutia meialh a ṭhuta ṭhut hlum ta chu a mawngtam pawh kâng nasa angreng hle a. A tirah chuan lian deuhin a durh pup a, chu a durha chu naupang baloon keng ang maiin ṭhutpuah phét a tum a. A hnuah chuan a mawngtam durha chu ṭhutpuakin a ri deuh khurh a, a za hiai a, a rawn thîp nghâl vát vát bawk a. Zan danga thatchhiat deuh chânga hnuailêng lama awm mai ṭhîn chu loh theih lohna avângin kum chanve dâwn chunglêng lamah a ṭanphah a ni âwm e.

A mawngtama chaw bâr khat dâwna lian lo awmchhan chu zan khat chu chunglênga awm reng a ning thut a. Hnuailêng lamah a tlathla thurh a. Chuta ṭang chuan chu ser chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu ser chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat leh pawh an ṭhianzahovin an títì mai mai a. Suakchhîngi nu vaihlo zial ngei chu an zukhu hlat hlat bawk a. A ṭhiante uang vêl chuan vawikhata zu tam thei ber zawn an rawt ta a. Midang chuan an hmuiin pahnih pathum an pet mai a. Ani ka pu lah chuan chutianga tih chu duhtâwk ta mai lo chuan a bengkuaah a thun a. A beng lehlam a'n bêng pawp a, a lehlama a vaihlo zial chu a khu luih a, a alh puat a, a tla tawp a ni âwm a. Benga dah pawh chu duhtâwk ta mai lo chuan a hnarkua pahnihah a vaihlo zial bul lam chu a thunlût ve ve. A'n thaw káwk a, a khu hlat hlat a. A kaa a thâwk chuan a hnârkua aṭangin a khuchhuak a, a hnâra a thâwk chuan a ka aṭangin a khuchhuak mai zêl a. Chumi ṭum chuan pakhatna a la a, lawmmanah Suakchhîngi nu vaihlo zial têlkhat chu an leisak ve a ni âwm e.

A hnâra pangtichawr awm hi a sawi dân chuan chuta an intihsiak ṭum chuan a hnâr lama awm vaihlo zial pakna lam a lo phui tâwk lo va, chutia a hnâra a'n thâwk leh chiah chuan vaihlo ziala vaihlo them pakhat chu a lo tla zauh a. Chu chu chung lamah hîpchhovin a tâng ta tlat a. Hnâr tiza mai mai tu-ah tiin lâkchhuah pawh a tum lêm lo a ni âwm e. Tichuan, chu vaihlo them chu nikhua a lo rei deuh hnuah pangtichawrah lo changin a ṭhanglian chho ta a. Amah pawhin mahni rîla rah ngei chu tiin ṭha takin a enkawl chho ta zêl a ni. Chuta ṭang chuan chu pangtichawr chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu pangtichawr chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ka pu hian a tleirâwl laiin tleirâwl hmaibawl an tih hi a nei ve a. A hmaia thil awm tawh phawt chu ngaithei lo ém êm mai, a tel lovin awm thei sela chu a hnâr pawh hleh a duh hial ang tih tur khawp hi a ni a.

Ṭumkhat chu a ngaihzâwng nen an inkâwm a. Tîtì mai mai pahin a hmaia arngêng chu a dehtîr mai mai a. A arngêng deha chu hrikhrah deh ang mai hian a puak pup pup mai a. A châng leh a chikin a chikchhuak leh zàwih zàwih ṭhîn a. Ani lah chuan zahah la hek lo, nuam a ti ém êm mai a. A nui huah huah a. Chutia a nui vei huah huah chu a ngaihzâwng chuan hrethiam lovin a deh chhunzawm duh ta lo va, inhau chhovin an inṭhen phah ta ringawt mai a.

Ani lunglêng leh si chuan, 'Kan kârah ngêngpui râl lo hrâng e, kei ka tuara'n a na ém mai..' a ti a ti ta mai a. A tâwpah phei chuan a lunglêng lutuk tihngaihna hre lo chuan sakawrbakcheh a la lawk a, 'nang vâng mai maia kan inṭhen chu le..' tiin a hmaia arngêng pakhat lo bawl ve sek chu a hlep ta hlawk mai a. A tîrah chuan a arngênga chu a rawn chhuak ṭha duh khawp mai; mahse, a hnuah chuan thi tlém a rawn tel ṭhet ṭhet a, a rei tial tial a, a tel hnem tial tial a. Ani enkawl ngaihna hre leh si lo chuan ṭhelret hlûm a la sauh sauh a, a bel hnuin puanchhiain a tuam hnan hmiah a. Mahse, a damphah lo kher a niang chu, a tâwpah chuan a rawn pûn ta nge nge a. Chuta ṭang chuan chu arngêng chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu arngêng chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat leh pawh a tlangvâl laiin an khaw zâwlbûkah intihhlimna angreng a awm a. Chutah chuan an khuaa zaithiam an neihte leh fiamthu thawh thiamte chuan an thiamthil an thawh a. Ani lah huau huau lâwm tak, sachân huau huau te, salu lâm huau huau te, khuangchawi huau huau tea lo tel ziah ṭhîn a nih avângin chutah pawh chuan tel vein a hmasa berah a ṭhu a. Chutah fiamthu thawh thiam Rongenga pain fiamthu a thawh lai chuan za leh za lovin uar tâwkin a lo nui ngheng ngheng a. A hmaa fiamthu thawhpa ding pawh hrechang tawh lovin a nui bu tlawrh tlawrh a. Chutia a nuih zâwng chuan a hmaa fiamthu thawha ding, Rongenga pa kezungpui chu a chalin a va tauh leh chawrh ṭhîn a. An fiamthu thawhpa nen phei chuan an inṭhêṭhù lo chauh a ni.

A chala tísa bâwk lauh awmchhan hi a sawi dân chuan chu an intihhlimna hmuna a kalnaah a ni a. A nuih nasat ém avângin a hmaa fiamthu thawh, Rongenga pa kezungpui chu a chalin a va tauh leh charh ṭhîn kha a nia. Ani Rongenga pa lah ramvachal tih takah a kezungpuite chu lungsakhat tak ṭalh ang mai a lo ni kher nen. Chu chu ka pu, tlangvâl tuaitìr lam chuan a va tauh zâwng chuan a chal chu a páwng lâwng mai a. An bân hnuah tuboha chhut luh leh mai a'n tum a, a lo chhut luh mai theih awzáwng lo va. A tihngaihna hre lo chuan, 'Ihm.. Sam angin ṭâwn hmak ila a ni mai 'lawm..' tiin puanthemin a ṭâwn kawh lóh mai a. Chu chu a ṭhiante leh nulate chuan chhaihin, 'A chalah a sazu a ṭo ve..' an tihphah nghe nghe a. Chuta ṭang chuan chu tísa bâwk chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu tísa bâwk chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Ṭumkhat leh pawh an naupan têt laiin a ṭhiante nen thei an lo va. (An thei lawh hming chu a tui ém avângin midang hriat a hlau tlat a, chuvângin thupsak mai mai ila.) An lo ṭeuh a, a hmunah an ei ṭeuh bawk a. Nihlawhthlâk hlein an hria a, an thei lawhna hmun pawh tûn thlengin, 'Nihlawh hmun' tih a ni ta nghe nghe a. Haw pahin an thei lawhte chu an ei chho va, tui an ti ta ém êm a. A hming kan hriat loh avângin a hmingah 'Tuifúni' ti ve leh mai ila. Chutah ka pu chuan chuan in a thlen hnuah pawh ṭhenawm khawvêng te chu a sem den den a. A pêk dâwn apiangin, 'Sem sem dam dam, ei bil thi thi' a ti ziah a. Tûn hnuah he a ṭawngkam pawh kan hriat lâr tâk ém hi. Hetia an thei lawh a sem kual avângin nihlawh a inti ém êm a, a mumang pawh a ṭhatphah hle niin a sawi a. A hmaa changêl leh nghavawk mai mai hmu ṭhîn khân nula malno tak tak, Chawngmawii leh Sichangneii thlengin a mumangah a hmuhphah ta niin a sawi a ni. A pawmawm hle.

A ha kara kekawrtè niâwm tak, a dum inzep tat awmchhan nia a sawi dân chuan, khatia an thei lawh a'n ei tur khân iptepui chhûng kha en lovin a thil lâk hmasak ber chu a seh nghâl rap a. A ri nghâl rak a. A thil seh chu a han enchian nâk chuan khawkherh rah ro chang ṭha zet mai hi a lo ni a. Ani naupang tè, ha la ṭo nghet tak tak lo chuan lo dâwl zo íkháw lovin a ha pakhat a ui ém êm, meihawl pawha a nawh phal ngai loh chuan a peihlohsan ta nghâl a. A nat chu thuhran ni se a tuar na ém êm a. Chuta ṭang chuan chu hadum inzep tat chu ama thuin, ama awm awmin a lo awmchho ta a ni. A sawi dânin chu hadum inzep tat chu a duh hun hunah a tirehin a tikai leh thei a ni âwm e.

Chutiang khawpa ropui leh tuarchhel, mak dangdai leh huaisen, savawmin a put pawha nui uar uar thei, ka pu chuan chanchin dang pawh a la ngah hle a. A theih hrâm chuan lo la thihtîr loh dân ka lo ngaihtuah ang a, a hnuk ka lo vuan ṭâng ṭâng ang a. Chuta a la dama, a phal chuan a chanchin dang chu remchângah ka la rawn thai ṭial leh dâwn nia.

Ka pu mawlh mai kha, ropui deuh mai asin a nih..!

Mite tana malsawmna - mi hrisel lote

Mi hrisel lo leh bawrhsawm tak mai ka ni a, ka hrisel loh avângin ka ngaihtuahna pawh kawng tam taka a hnualin ka thil tihna turah ka tha a tho lo hle ṭhin. A chang chuan ka vanduai bik em ni chu aw ka ti ṭhin a, mahse, vanduai bik tura siam kan awm erawh ka ring pumpuhlum tak tak bik chuang lo.

 Ṭum khat chu ka damlo hi keimahin ka awm a. Class pawh kal peih lovin khumah ka mu a, ka inngaihtuah mai mai a. Hla pakhat hi ka ngaithla a, chu chu Bawngkawn Pastor Bial Zaipawl (Presbyterian) conductor, El Bethela'n a nun chak lo leh hrisel lo tak aṭanga a phuah, 'Ka tawrh hi Lalpa'n a phal' tih hi a ni a. Hei hla hi ka rilru mangan leh lungngaih em em changa ka ngaihthlak ṭhin a ni.



A hla tlar pakhat 'Midang tana malsawmna a lo ni reng si, ka tawrh hi Lalpa'n a phal, vui thei ka ni lo..' tih lai tak ka ngaihthlak chuan keimahah hian thil lo thleng a awm ta a. Hetianga hrisel lo leh bawrhsawm taka ka awm hi midang tan malsawmna a lo ni reng alawm mawle!

Khawvel mi zawng zawng hi mi hrisel leh damlo ngai lo ni ila, doctor hian hnathawh tur an nei lovang. An awm bawk hek lovang. Tihdamtu nih hian hlutna a nei lovang a, Isua pawh kha tidamtu ti-a sawi leh hriat a lo ni hauh dawn lo mai tih ka hrechhuak ta a. Isua tihlutu pawh mi hrisel lote tho kan lo ni tih ka hre ta zel a. Ka ngaihtuah chhunzawm ta zel a.

Tuna hnathawk tam tak hi mi hrisel lote avang chauhva hna nei an lo ni reng mai. Damdawi dawr neitu leh a zuartute tan malsawmna, damdawi siamtu leh a enchhinna lama thawk zawng zawngte tan malsawmna bawk. Damdawi lampang zirna sikul neitute leh chuta thawkte tan malsawmna a lo ni a, chutiang institution leh damdawiin hrim hrima electric, canteen, tui, duty, thawmhnaw sute chenin mi hrisel lote zar an lo zo va. Ambulance neitu leh khalhtu driver te, chuta an hman petrol buaipuitu zawng zawng te tan pawh mi hrisel lote hi malsawmna kan lo ni a.

Zau zawkin ka ngaihtuah zel a. Mi hrisel lote vanga malsawmna dawngtu hi mi zawng zawng deuhthaw an lo ni tih ka hrechhuak ta a. Kei ngei pawh hi chu hrisel loh malsawmna chuan min lo kalkân bik hauh lo mai hi a lo ni a. Mi hrisel lo dangte pawh lungngaia indawmkun mai lova midangte tana malsawmna hlu tak thlentu an ni tih hriaa lawm zawk turin ka duh ta em em a.

KA TAWRH HI LALPA'N A PHAL

Khawvel lungngaihnate leh buaina karah hian,
Mangan leh harsatnate'n nitinin min bawm;
Beidawng leh chauvin ka rûm, ṭanpuitu ka au,
I hmaah ka lo kûn e, aw ka Lal Isu.

Hrehawmna ka tawrh zawngte hrethiam duh lovin, 

Ka nawmsakna tur zawngin ka tlan fo ṭhin a;
Midang tana malsawmna a lo ni reng si,
Ka tawrh hi Lalpa'n a phal, vui thei ka ni lo.

Ka vahbosan tawh lovang, he khawvelah hian,
Chhandamtu Isua ka nei, ka tana thi kha.
Khawvelin min hmusitin min dem mah sela,
Ka chhuang zel fo dawn a ni, aw ka Chhandamtu.

Ka nawmsakna tur zawnga rawng ka bawl laiin,
Ka tana a tawrhna zawng ka lo hrechhuak a;
'Ka tan eng hrehawmte nge i lo tawrh ve le?'
Sawi tur reng ka nei lo ve, misual mai ka ni!

Zinkawng ninawm leh hlimawm

Mi’n flight cancelled an sawi laia hetiang thu mai mai heti lai meuha han ziah mai chu, kan intibawrhbáng ang tih pawh a hlauhawm hle naa, luhlul ka chhuah ta mai! Ka inthlahrung viau tho.

December, 2009 a ni a. Krismas a hnaih tawh avangin mahni khaw lama haw a chawh ta hle. Engkima a ṭuanfum leh mite hnungzuia khawsa ni ta chu haw-na lampang ka’n ngaihven meuh chuan ticket a lo full vek tawh tih chiah ka ngaihven-chhuak thei a. Chutia ticket full vâng mai maia mahni khuaa masi hman han thulh theih a ni ngawt si lo va, ka che ta vat vat a.

A zawna zawng ta na ná nâ chuan dâwr bungraw phur haw tur a awm thu ka hre ta a. Midang hire a nih avângin ticket lâk a ngai lo va, ticket lâk ngai lo ta na ná nâ chu len loh tak tak a awm lo tiin a hmangtu turte chu ka’n bia a. Tâwt an inti viau tawh nâin sikul lama chhuanlam kan lo siam thin tawhna kha ka chhawr ta zék a; tichuan, haw thei turin ka inpuahchah ta phawt.

Ni 19 zîng a ni a. Dar 4:30- ah thovin motor chhuahna hmun tur Millennium Centre kawt chu taxi-in ka pan vang vang a. A hmun ka thlen meuh chuan mahni khuaa masi hmang tur haw tumte chu an lo zi nuk nuk a. Chumi kârah chuan ka haw tumna motor, pick up (207=pahnih engmah pasarih!) chu ka hmu thuai a. Chutah chuan bungrua tam tham tak leh mi 10 vel an lo dingkhawm laih a. Han en chuan bungrua chuti zozai nen chuan mi 20 vel chu len ngaihna a awm lo.

A bungraw ringawt pawhin a tâwt tawh ang tih theih a ni zâwk; passenger-te thawmhnaw nen phei chuan a lena len rual a ni lo. Lu a hai ta map mai. Tichuan, engtin tin emawa inload-in keia chuan loh hlau lutuk chu a bungraw remtu-ah te ka’n tang vêl a. Rilru tak chuan a thleng tlai ber nih nen a inthlahrunawm ve deuh. Chutia kan han inremfel leh meuh chuan mihring chuan ngaihna awm lo khawpin a khat ta tlat mai.

Engtin tin emaw hmeichheho chu bungraw chungah an chuang thei mai a, a mipaho chu a hnungah beh mai tur tiin kan inhnêm chawp ta ringawt a. Chuti pawh ni se Traffic Police duty te an la awm cheu avângin a then chu Zemabawk thlengin City Bus-in kan han phei ta phawt a! Zemabawk ṭawngṭaina hmunah chuan kan lo nghâk ta thap a.

Mahni khuaa haw tumte chu an lo tlân zung zung a, thiante, hmêl lama lâktlâk bîk lohte nen kan han inhmu nawlh nawlh a, chuanna tur ngaihtuah chuan, ‘a hmêlchhe zâwk zâwk si,’ tia ben lawlh an châkawm. Motor thâwl deuhte chu dumka phur truck thlengin kan thlir zui dauh dauh va.

Tichuan, motor rawn thlen hnuah zing dar 6-a chhuah tum kha dar 9 velah kan chhuak hman ta tâwk a. Mite chu motor-ah an chuang a, keini chu kan bet ta a . Hmeichhia hmeichhia 9 leh dawr bungraw tam tham tak chu a chhûngah an inêkbeng a, mipa pahnih awmchhunte chu motor hnungah kan ding tai a, kan tlân ta vang vang a. A tîr lamah chuan a nuam ve duh khawp! Kan chuang rei telh telh a, hrehawm a rawn inṭan ta tak tak mai ale! Ke lam chu in-pâng-aw-zial ang hrimin a rawn kham chho va, kâwng a thleng a, hnungzâng a thleng chho va; nghâwng thlengin! Chumai ni lovin invawnna bân a la rawn kham a, din mar theih loh tur tingin vawnbân lah chu a la hniam laklawh ta dah.

Chutah kan hmeichhe phurhho an rawn che ve ta thung a. An han insûm tâng tâng a, a tâwpah an pikchhuak ta tho va. Keini a hnunga awmte tân hmuh loh theih a ni si lo; an chawei hnuhnun berah anṭam leh thil kan chi hrang hrang an hmeh tih chu a lang reng mai si. A khât tâwka thlî rawn thaw phei leh zauh thîn chuan, ‘Kâr khat chhûng chaw ei suh,’ min ti nite hian ka hre rum rum a.

Kan hmazâwn chiaha a hnung bang nghênga thu te chuan a châng leh min han pawt hlak a, thil min hrilhru dâwn emaw tiin kan han kûnhniam dêk dêk a, ‘ni lo’ tih paha duh lo chung chunga an han bun chu tihluih a ni lo tih hre mah ila, motor atanga thehchhuah lâwp mai an châkawm rum rum a. Chutia inring hman lêk lova bun tih takah kan vawnbân neihchhun chhunah an han tikai ta nuai a, tlâk duh lo ta nafam chu vawn loh theih ni hek suh; chaw ei hun laia ṭawngṭai chuan chawngheia ṭawngṭai kan ni mai.

Chumai ni lovin thlasik boruak tih takah a la vâwt êm êm zui a. Hnar hmâwr a vâwt thlur a, kut vâwt taka thei leh thei lova kan han hrûk hnu pawhin a chhûng lam atangin a la rawn in-tîra-mei-kai-ah duah duah a. Behpuipa nena inen chungin, “Ka hnap a dawk em?” kan inti kan inti tawh mai a. Kawng ṭha lo tih takah vaivut a la khu êm êm zui a, motor tlânna khute chu tlânsan hman rual lohin a rawn vir lut leh mep mep a, chutah bawk chuan mi khawngaihthlâk kan ni leh ṭhîn!

Chutianga châwl lova tlân beuh beuh ta chu Khawruhlian kan thleng a. Chutah chuan têt tê nih laia Khawruhlian-a min lo pêmpui loh avâng ringawtin paber chu kan han mawh leh ta rih a. Khualzin dang nalh tak takte kârah kan han zuangthla khu luih a, kan kete chu kan han per tâwn tâwn a. Ruh inchuktuah laite chu a ri tuarh tuarh a. Pheikhawk bun rawngte chu rawng thlâknaa thlâk hlim ang maiin a paw thuk a. Samte lah chu vaivutin a bâwm chhah lûk a.

Chuti chung chuan pum lamin min thîn nasat avâng hrim hrimin chaw ei turin hotel-ah kan han lût thâm thâm a. Kalkawnga kan thil tawnte ngaihtuah chhuah loh theih ni suh, chaw ei chu khawi lamah, kan eisa pawh kan bun chhuak lo chauh zâwk a. Chuta kârah chhuak tur a awm lo tih hre lêk lovin mawng lamin min lo tur ve chhén a. Famkim lohna khawvêl hi a lo va famkim êm tiin inthiarna kan pan leh nghe nghe a nih kha.

Chutiang chuan khualzin dang nalh tak tak, rimtui tak takte en dauh dauh chungin Lal piancham lâwm turin kan lawina vângkhua chu kan pan leh ta vang vang a..

GAC

Hlimtea mi lêng lawina rûn,             A

A sakhming Hmangaihna Rûn chu.    B

A ko mêk, lêng thar dàwntuai khu;   B

Kawptea nautin lawina hmun.          A

An thlang ber fo fam chan hmain,   A

Tu'n lo sèl lo u, chawimawi phû.     B

A chhûlchhuak lêngtin zir hruaitu,   B

A bei zêl dâwn, 'ram tân' tiin.         A

Thiamna sáng duhin ka rawn bêl,   C

Duhte'n a ṭangah min lo pawm,      D

Chuti'n thinlai tui ang luang dêl.     C

Lenrual zawngte chhima'n ka sâwm, D

Chuti'n duhte'n an rawn 'D' hêl;        C

Thiam petu lu an tihai hlawm!         D

He sonnet hi a rhyme scheme chu abba abba cdc dcd a ni a, (hriatthiam a awlsam nan a tâwpah ka ziak zêl e) sonnet-ah pawh Petrarchan sonnet niin kum 2009 August thlaa kan college Govt Aizawl College ka phuahna a ni a, a bo tawh emaw ka tih kha hmân zânah ka haichhuak leh nawlh a, ka lâwm khawp mai.

A remchâng êm a, tlêm han ziak zau law law ila. Petrarchan sonnet hi a chunga kan hmuh ang khian tlar 14 a ni a. A hla hi hlâwm hnihah ṭhen a ni a,  hlâwm hmasa zâwk chu tlar khatna aṭanga tlar riatna thleng niin chu chu Octave an ti a. A hlawm hnuhnung zâwk hi a tâwp lam tlar ruk niin chu chu Sestet an vuah bawk a.

Hlâwm hmasa Octave kha tlar li ve ve-ah ṭhenin châng hnihah chhuah a ni a, chutiang hlâwm khat chu Quatrain an ti a;  hlâwm hnihna (hnuhnung zâwk) Sestet pawh kha hlâwm hnihah ṭhen tët leh niin châng khatah tlar thum ve ve a awm bawk a, chu chu Tercet an ti bawk.

Tin, tlar tinah thu lamrîk pariat ṭheuh a awm a. Hei hi a phuahtu azirin lamrîk kua aṭanga sâwm thlengin a hman theih vek tho va. A phuahtuin zalênna zau tak a nei a ni.

A rhyme scheme chungchâng hi han sawi zau leh lawk ila. abba abba cdc dcd-ah hian a hawrawp inang zawng rhyme (a tâwp thumal lamrîk) a inang vek a ni. Entirnan, châng khatna khi a rhyme scheme chu abba niin a tlar khatna leh tlar lina ('a' ve ve) khi a thumal lamrîk a inang zêl a . A dang pawh chutiang zêl chuan.

Min tilungngaitu

'ZIRTIRTU' tiin min ko va, ka thu in zâwm chuang lo.

'ÊNG' niin min sawi a, min hmu chuang lo.

'KAWNG DIK' min ti a, min zawh chuang lo.

'NUNNA' niin min sawi a, min duh chuang lo.

'FINNA' tiin min sawi a, min duh chuang lo.

'DIK' min ti a, min ngaina chuang lo.

'HAUSA' min ti a, min ko chuang lo.

'CHATUAN' min ti a, min zawng chuang lo.

'KHAWNGAIHNA NGAH' min ti a, min awih chuang lo.

'ZAHAWM' min ti a, min pawm chuang lo.

'PATHIAN' min ti a, min hlau chuang lo.