Ziak leh chhiar leh Kei

Naupan tët të atanga ka pu (ka nu pa), pastor hnena awma enkawl seilen ka ni a, a fate hi zirtirtu deuh vek an nih avangin zirna an ngai pawimawh chhungkua khawp mai. Lehkhabu pawh an ngah narawh e. Chumi vang ni hmiang, naupang të ka nih atangin lehkhabu chhiar ka chîng chho tan ta a. A chhiar a tam na na na chuan a ziah pawh a lo awm ve zel a. Kum 2002 chho bawr vel atang khan thu ka ziak tan a. Presbyterian Kohhran tihchhuah Kristian Naupang-ah ka ziak thin! Chu'ng lai chuan khua/veng chhung chanchinbu velah ka ziak nasa a. Kum 2005 atangin Vanglaini, Thingtlang Thawm tih column an siam tirh kha ka ziak ve ngei nguai thin a. Chuta tang chuan daily newspaper-ah ka thai tial ve ta zeuh zeuh a. Ka article chhuahna newspaper ka dahtha vei thlap thlap a ni a, engtik lai khan nge ka tihbo tak ka hre lo. Daily newspaper-a ka article ziah zawng zawng deuhthaw chu ka chân ta vek mai a ni. Ka ui khawp mai.

Kum 2007 atang khan magazine lamah ka insuan a. Magazine-a ka thuziak an chhuah hmasak ber chu, Comedy Fiamthu Magazine-in 'Mi ropui Samdala' tih ka ziak an chhuah kha a ni awm e. Chumi hnu chuan Sabereka Khuangkaih hian ka thuziak chhete te hi min chhuahsak thin bawk a, ka ngai ropuiin ka hlut thei khawp mai. Ka ziak hnem telh telh a, ka duh aiin magazine eng eng emawah hian a chhuak nasa ta mah mah emaw tih mai tur a ni a. Han laktlak em em phei chu a awm chuang law. Ka article ziah tawh zawng zawng hi poetry leh short story tiam lovin 100 chuang zen zawn chu a ni tawh awm e. Poetry erawh chu 10 vel bak ka la phuah awm lo ve.

A peiha peih ta hrim hrim chuan essay inziahsiak velah pawh ka ti zeuh zeuh va. Kum 2011-a MSU-in Inter-College Essay Writing Competition a buatsaiha 'Sunhlu - Hriselna atan a thatna leh a tangkaina' tih thupui inziahsiakah lawmman pathumna ka dawng ve hlauh mai a. Ka ngaihlu thlawt mai. College level-ah poetry leh essay inziahsiakah lawmman a dawng nual tawh bawk a, Mizoram pum huapah erawh chuan ka ziak tam lo hle. Pawl 12 kan zir laia Lengzem Chanchinbu-in pawl 12 zirlaite tana essay inziahsiak a buatsaiha Top 10 ka lan ve tawkna kha, essay inziahsiaka ka telna hmasa ber a ni awm e. MSU buatsaih nen hian Mizoram pum huap inziahsiaka ka telna chu a ni mai awm e.

Kum 2009 khan kum khat chhûng lehkhapuan leh pen nena ka lo ziah ve tau tau, ka lehkhabu (novel) hmasa ber 'Hmangaihna Tuboh' chu thianthate zarah ka chhuah ve ta hlawl a. College ka luh tirh niin kan college Principal-in college-ah min tlangzarhsak a, a ropui ka ti leh pek asin aw...! Vanneihthlak takin min duhsaktute zarah nikum, kum 2012 khan kan chhu nawn ve leh mial a. Synod Bookroom-ah te, State Library-ah te dahin ka hnemhnanpui ve khawp mai. Kum 2012-ah tho ka fiamthu lehkhabu 'Nun Tihlimtu' kan tichhuak bawk a. Novel leh fiamthu bu a hlut dan a indan hleih deuh. Kum 2011 khan thianthate nena kan lehkhabu inziahtawm, kan article dahkhawmna bu 'Mi Anglo Sulhnu' kan tlangzarh ta bawk a. Hetah hian ka thuziak pahnih ka dah tel nghe nghe a.

Kum 2008 atangin magazine ka enkawl tan a. Ka magazine enkawl hmasak ber chu, ka article chhuah hmasa bertu magazine, Comedy Fiamthu Magazine chu a ni. Ka zirnain a tuar phah a ni ang chu, hemi kum hian 1st yr BA ka'n fail nghal pang a. Chutih rualin chanchinbu lamah ka insawrbing thei ta hlauh zawk a. Kum 2009 chho vel atangin Lungdi Magazine, Zunleng Magazine te nen kan han ti chho va. Chu'ng zawng zawng ka bansan hnuah kum 2011 atangin Mapuia te nen Fiamthu Huang Magazine kan ti ve leh a, hei phei chu a hit chho hman viau a. Mahse, kum khat kan kal hnuah college ka chhunzawm leh tak avangin ka bansan leh ta a. Tun thleng hian thianthate'n min la duhsak zel a, mahse, ka la tang thei hram hram a ni! Ka nun nen a inzawm tlat si a. Kan la ti leh ang chu.

Chhiar lampang pawh hi ka taimak zawng tak a ni! Kum 2002 chho atangin lehkha chhiar hi tih tak takin ka uar chho va. Kan khaw YMA Library-ah member niin kartin lehkhabu pahnih zelin ka hawh thin a. Librarian fel tak chuan lehkhabu chhiar ka tuizia hriain mi duhsak a, pahnih baka hawh theih loh kha pathum pali te'n mi hawhtir thin. Chu'ng hun lai chuan ka lehkhabu chhiar list leh chhiar zawh ni, a ziaktu tih vel hi ka chhinchhiah thlap thlap thin a, kum 2002-04 chhovah phei chuan kum khatah lehkhabu 100 chuang ka chhiar chhuak hman hial a! Chhiar tur ka neih hi chuan nuam hi ka van ti thei tak!

GK bu te, Year Book ang chi te hi ka hawh a, ka lakai chhuak vek thin. Lalhmachhuana Zofa 'Mizoram General Knowledge' (first edition) pawh kha ka'n awt mai mai khawp a! A leina tur nei hek lo, ka thianpain sports-naah a dawng hlauh va, ka hawhsak a, a bu pumin pen leh lehkhapuan nen ka lakai chhuak vek a, tun thlengin ka la kawl a. A lehkhabu pawh a bu pangngaiin ka kawl ve ta bawk! Year Book chhah tak tak ka lakai thinte kha tun hnua ka ngaihtuah lêt leh hian taima ka inti ngawih ngawih. Year Book mai bakah GK bu dang dang te, thu bengvarthlak tawh phawt chu ka lakai vek thin. Kha'ng hun lai na na na kha chuan keimah hrim hrim pawh GK-ah ka sang ka ti ve sak ngam! A ziaha ziah tam na na na chuan thluak hian a lo chhinchhiah ve a ni ber.

Chu'ng lai chuan thingtlang kilkhawra awm tih takah, current te hi kan nei chau thei em em a, kan nei ngai lo a ni ber zawk ang chu. Chhunah sikul kan kal a, sikul kal loh ni-ah kan feh a. Chumi a nih avang chuan lehkhabu chhiarna hun hi zingkarah leh zanah bak ka nei ngai lo. A then chu ka lakkai duh thin avangin, zanah ka lakai mai thin a. Êng kan nei tha lo va, bati leina kan nei hek lo va, mei ênga lehkhabua mi ka thu lakai lai chu ka pa thiante lo lêng chuan min lainat ve a ni chék ang, an hmehdêt (torchlight)-in min lo ensak thin. Theihnghilh a har dawn mang e. Chu'ng ka thil lakkai te chu ka la dahtha khiau va, tun hnuah hian ka hmang tangkai chho ta khawp mai. Lehkhabu tam tak hen a ni si a.

Aizawl-a ka awm tâk hnuin lehkhabu lei hi ka uar ve ta chauh va. Ka lei tan tak tak chu kum 2010 vel emaw atangin a ni chauh awm e. Lehkhabu dahna tha neih loh chuan a bo duh khawp mai a, tun thleng hian lehkhabu 150 vel chu ka lei tawh a, midang nena intehkhin phei chuan zahthlak khawpin a tlem. Mahse, a hranpaa thawhchhuah neih lem loh chuan lei tam hi a lo harsa khawp mai; a bo zel bawk nen. Tum khat phei chu Mizo history pahnih (a hming ziak lo mai ila) cheng 150 man leh 250 man ka lei rual thawt avangin hun eng emaw chen chu chawhmeh leina tur ka nei lo hial a ni!

Chutiang khawp chuan bei mah ila, lehkha ziak leh chhiar ka thatchhe tial tial ta mai a. Internet & facebook ka khawih tam telh telh a, ka chhiar leh ka ziak a tlem tial tial a. A chhan chu, a hmaa lehkhabua kan chhiar thin kha internet-ah hmuh tur a lo awm zel tak vang a ni deuh ber awm e. Chuti chung chuan lehkhabu lei erawh ka uar telh telh thung a. Lehkhabu lei ka uar chhoh tak zel avang leh, a chhiar lam ka thatchhiat tak em avangin ka lehkhabu la chhiar loh pawh ka nei nual tawh a ni. Computer te kan nei reng remchang lo va, thuziak han dahthatna mai tur a vâng hle mai a. Chutih lai chuan internet lamah blog hmangin awlsam takin a dahthat theih a, blog-ah ka thuziak tam zawk mah chu ka dahtha tawh awm e.

Blog hmang chuan thiante, blog hmang ve thote nen kan inkawm a, kan inkawp a, thuziak kan inchhiarsakin kan infuihphur tawn a, hei hi thuziak lamah phurna nasa tak min pe thin a, ka kut a la tiche tawk tawk a ni ber. Khawl han hman than tawh chuan kuta thil ziak thatchhiat a lo awl em em mai hi a lo ni a, kuta ziak ka peih ta meuh lo. Thuziak pawh ka chawl ta hle mai a, khawl neih leh hunah chuan a tih hleih theih deuh a beiseiawm e. Lehkhabu ziah hi ropui ka ti em a, hriselna tha tak ka neih chhoh zel chuan ka la tum khawp mai. A chhiar lam pawh a hma ang em ni thei dawn kher tawh lo mah ila, tan lak chhoh ka tum khawp mai a. Lehkha chhiar lova muthilh theih loh hi ka tum em em tawh mai a ni!

Share this

TS Khupchong