Mizo hunpuiah chuan thlasik hun hi a nuam ber âwm e. A chhan chu hunpui zawng zawngah Mizo kristian-te rilrem ber, Mizo kristian kaihhnawih hunpui krismas hun lai a nih vang te pawh kan ti thei ang. He thlasik hian kan rilru-ah ‘thil’ rawn thlen a nei a, he ‘thil’ rawn thleng hian kan rilru ngaihtuahna a chawk nung thin.
A tlangpuiin Mizoram-ah chuan thlasik hian November thla chawhnu atanga February thla tir thleng a awh a. A ninawm hman loh va, a khamawm loh tâwk chauhvin mi a tiphâwklek a, naupang atanga tar thlengin krismas lo thleng tur nghakin thlasik kan thlîr kumtluan thin a nih hi maw...
‘Ber’ thla kan chuangkai tan dêk dêk a, thlasik rim a rawn nam nghal châk châk a, rilru chuan Bethlehem lam a thlîr nghal ngawt a. A tawrhna lam aiin a pianna lam chu rilru-ah a lian a, thlasik rim nam chuan krismas rim a rawn ken tel miau avangin engtin pawh awm ila, tumah indem tur bik kan awm lo.
A zing ni chhuak te hi a mawi bik asin. Ni chhuah hma atang tawhin tiauchhum chuan kawr ruam a bawh var vo hlawm a. Khaw vawh vanga a hma zana dai tlate chuan hnim hnah leh pangpar mawi tak takte chu bawh huhin a tilang thar sur a. Ramngaw thing leh maute chenin a tilang hring dup mai a. Zoram khawvel a mawi leh ta!
Khawthlang lamah vazar leh tlaiberh tukthuan chaw zawng turte chu a rualin an lêng kawi zar zar a. Khawvel chu ni chhuak hmuak turin a inpeih ta maw tihah khaw chhak lam tlang chhîp atangin inthlahrung âwm takin, nileng daih turin ni a rawn chhuak ta dêk dêk a. A zung thlûr zung te chuan ruam tin a chhun sút a. Ruam deuhva tiauchhum var vo te chu a hnawt tiau va, khawvel tân a ze chimawm loh a rawn chhuah leh tan ta a nih chu maw le.
Zing thlasik nilum chhim turin a lan theihna kawtchhuah remchangah patling rualkhatte chuan herhsawpa thu chungin nilum an hnungpuak a. Vaihlo zial zu hlat hlat chungin an phâk ang tâwkin Zoram kal vel an thlir a. Ni e, chu thlasik zing nilum chuan eng titi pawh a pawm thei vek a. Hei vang ringawt pawh hian thlasik thlen hma ni zathum hi a rei hma bikin a hriat a ni.
Nu leh pate’n maipawl, mai, behliang leh chingit ilo fahran turin chul an fang a. Kumtluana an lo chêttlatna lo chul rap te chuan an lunghlui a tileng a. Thlam leika-ah thuin thuro nupa indi an thlîr vang vang a, thlam bula zamzo par te chuan mit an la chang tawh lo. An thinlungah hla ruahthamloh a lo lut zut zut a, an rilru awm zawng zawngte chu mihring tawnga chham chhuak turin an thiamnain a tlin rih si lo. Chu chuan an lunglen a tizual a, thlasik lunglen chu an tuar ngawih ngawih mai a ni.
A khabe sêp thiam deuhte’n thu leh hlaah an chantir a, thu leh hla tuimite tân ruaichaw a lo tling thin. He lunglenna rah tha tak chhuah turin nipui, fur leh favang te hian thlasikin zia a chhuah ang em hi an chhuah pha meuh lo.
Krismas a hnai telh telh a, tlangsam par te chuan hmun tin mai chu an mawi chúk a. A par karah te chuan thlasik leh krismas a inthuah chiat mai niin a hriat a. Thlasik khawvela rannung hrâm ri chiah chiah te chu a mawi bik hliah hliah hian a hriat a ni. Tlai ni nêmah naupang sava veh haw rualin luia chakai-meichher-chhit tur leh chula pawltuam turte chuan an hmun lam an pan sang sang a, patling sa châng tur chenin an bang bik lo. He hun hian mitin mitang, tuina chitin reng neite tân remchanna a siamsak a ni.
Zanah chung lam atangin thla a rawn êng no nghial a, a hnuaia ramte chu lunglen tizuak tur tingin a èn no nghelh a. Han hawi hla leh deuh ila. Hmun hrang hrangah sa châng leh lui sa man te meichher a êng de zeuh zeuh reng a. A khât tâwka thli lo thaw leh zauh thin chuan lumna pai lo mah se tapchhak meilum tihlutu a lo ni leh zel si a. A mawi vek mai.
Thla êng a duai a, arsi a de sep sep a. In tin atangin lal piang lawmna hla a lo chhuak a. Nula leh tlangval inrîmte chuan an nileng hun hman dan an sawiho va, an krismas hman dan tur an seprawtui a. Nula lah chuan vâwt tia kha khâwng bap bap chungin tap mei a han tuah tha sauh sauh va. A thingtuah ling chu a khâwng têk chhek chhek bawk a. Chumi bialin a inlengte nen an thlasik khawvel chu an hmangho ta thin a. Khawvel dangin an lung a lên chang tawh lo.
Zan hun nuam tak, vâwt vîn tûk, thlâkhlelhawm em em si a han zo va. Zingkar rizaiin min delh beh tlat laiin chhûngkaw radio atangin Mizo krismas hla diktak a lo chhuak a. A aia ringin thenawm in atangin lal piang lawmna hla a lo ri dup dup a. Zing mut tinuamtu leh thawh tichâkawmtu a ni thei ve ve tlat. Hetiang thil inkawkalh inrem taka awmtir theitu chu he hun ropui hi a ni.
Hla phuah thiamte lah chuan châk lak nan he hunpui hi hman berah an neih a. Sikkhawthiang leh masi hunpui chu inhmeh takin hlaah an lo chawi kawp a. Chung hun bik nei hlate chu a hun bikah ngei mai lungawi leh lungleng takin kan han kûrpui leh ta ngawih ngawih thin a. Engkim khuanu ruat leh duan zinga a fuh ber pawl a ni âwm asin.
A hun milin khua lo vâwt viau mah se tuman kan sawisel lo. Khaw vawh vanga hmun sâng deuh laia vur lo tla var iarh te chuan phûr takin min hîp khawm zawk a ni. He thlasik zan khaw vawt hi biakbuk pan nana hun thlanawm ber ni lo mah se hunpui dang zawng aia biakbuka mite hruai khawm nasa ber a ni tlat thung si a. ‘Chiai’ zawng a nei tih a chiang reng mai.
Naupang kut chât khir bim bem te, nu leh pa hmui khi rip rep te, nula tlangval intuamlumna silhfen hrang hrangte chuan he hun chhinchhiahna an keng tel a ni. A chhimtute hi a ropuina hriatpuitu kan ni. A mak lo ve, khawvel mihring zawng zawngte hian he hun hlimawm hi eng emaw taka thlah liam kan tum theuh hial rëng a ni; a phu ém bawk tak a!
Thlasik dawna kan inbuatsaih ang émin hunpui dangah kan inbuatsaih ngai lo va, thlasik kan thlah liam ang éma nasain hunpui dangah kan rilru lunglen a awm ngai lo. Hunpui dang chu kan hmang chho mawp mawp a, kan hmang liam ve leh mai thin. Thlasik erawh chutianga hman liam ngawt a uiawm a, thil theih a ni hek lo. A ken tel thil hrang hrangte’n min chelhbetin kan rilru-ah a zûn zâm vel mai se, kan nin hmain a uiawm tâwk leh a tinghahhlelhawm tur tâwk lekin kan thlah liam leh a ngai a. Kan thlasik silhfen bîk te chu dahthain a kum leha lo thleng tur atan rilru kan siam fel ta thin zawk a ni.
Hetiang éma nuam leh thlâkhlelhawm a nih vang a ni ang e, ‘Chhandamtu meuh paw’n he hun hi pianna atana a lo thlan ni’ an lo tih fo thin ni.
