Hun thim

Thiante'n an chêtchhiatna (chêtthatna?) hlimawm tak tak an ziak a, kei chuan ka nuna thil thleng hahthlâk (hlu bawk si) zualte ka'n ziak ve thung ang e. Remchângah chêtchhiatna lam chu ka'n la ziak ve ang chu.

Kum 2005 kum khân Aizawl, Durtlang-ah ka awm tan a. Hetih lai hian kum 16 mi ka ni. Ni khat chu Aizawl-a ka inhlawhna hmasa ber atan Thuampui-a Ch. Chhunga Bus Terminal saknaah saw'n ka thawk a. Ka ruh a la no deuh avângin ka chau hle. Chhûn-ah kan han châwl a, ei leh in mahni intum tur chu lo niin! Thawhpuite chuan tiffin-ah an pai mai a, pai nachâng lo hre ve lo ta chu mi dang hmuh hlau takin hmun biru-ah ka thu ta tlawk tlawk a, khatih laia ka khuahar zia kha! Thingpui dâwr vela inhnawhpuarna tur pawisa nei hek lo, chauh nen ril a tâm duh ngei mai. Tlai bânah Thuampui atanga Durtlang chu kein ka la thleng thak zui a. A retheihthlâk khawp mai.

Awmna atanga hnawhchhuah hi vawi hnih ka tawng tawh! 2005 chawhnu lam khân Durtlang-a ka in luahpuipa chuan zin turin min chhuahsan a, mahse, a lo haw leh tawh lo. A hnuah nupui a neih thu ka hre zui a, rilru a na duh khawp mai. Thenawmte'n min khawngaihin buhfaite min pe a, inhlawhna turte min zawnsak bawk a. Ka chungah an fel tak zet. Mahse, chutianga awm reng theih ni hek lo, kan thenawmnu chuan mi ina awmna tur min hmuhsak hlauh va, chutah chuan hmeichhe nunchan ka zir ta a ni! Hetah hian hnawhchhuah vawi khatna ka tâwk!

Ka awmna pa hi zungawlvei a ni. Zankhat chu awmna nu leh a fate chu hmun dangah an riak daih a, kan pahnih chauhvin kan awm a. Zan laiah chuan a lêng hi mipa pakhat leh hmeichhe pakhat nen an lo haw a. Zu an in ho va, an ri lè lú a. Keia intitlângnêl chuan ka awmna pa chu bengchheng lo deuh turin ka'n khap ve a nih chu! (hahaha) A thinrim a, a âng a, a kal tluang laklawh a. Chhuak turin min ti ta a. Mahse, chhuak nghâl lêm lovin pâwnah khua ka nghâk vâr a, zîngah chuan ngaihdam min dîl ve nasa. Ka intingêng lui a, sikul-ah transfer certificate ka la a, kan khuaah ka haw vang vang.

Kan khuaah kum khat ka awm a, Higher Secondary a awm loh avângin Aizawl bawk ka pan leh a ngai. Ka buai leh tan. Ka pa hian zirna lamah thahnem min ngaihpui lêm loh avângin ka buai a zual. Keia intitumruh ve laklawh tawh chuan ka thiante ka zuithla tawp a; thlenna tur dang nei hek lo, ka thiante inah chuan ka thleng tawp a. Ni thum ka awm hnuin kan khua atanga Aizawl-a pêm ta, chhûngte ena kan lo en te inah ka awm leh rawih a. Anni chuan awmna remchâng min ngaihtuahsakin, ni thum hnuah bawk tlangval senior mahnia khawsa, zungawlvei inah bawk ka tlulût leh ta a nih chu!

Morning-ah class ka kal a, chhûnah ka inhlawh thîn. Mutbu engmah ka nei lo va, zânah pawh sin tur dang nei lovin thutthlengsei, tawi zet si-ah chuan ka mu kawm ngul thîn. Kut hrûkna ni àwm tak hi sin tur min pe a, chu chuan ka kawng achin hnuai lam zawng a khuh pha tâwk a, kawrlum ka ha a, ka mu mai thîn. Hetih lai hian ka chhûngte'n ka chanchin engmah an hre lo va, ka nu phei chu a mangang hman hle a ni àwm e. Ka pa erawh a ngaihtuahawm loh khawp mai. Chuta tang chuan ka pa nena kan inkârah khî a awm ta reng. Tichuan, thlasik khawvâwt a rawn thlen hmain hnawhchhuah (vawihnihna!) chu ka tâwk leh ta a ni.

Ka awmna pa hi zungawlvei ka ti tawh kha. A ruih apiang hian thil rû-ah min puh ziah a! A hnuah a hmu leh zêl tho va. Tumkhat chu a ruih laiin a mobile rû-ah min puh leh a. A nâ hi ka va han ti ngawih ngawih tak em! Hetih lai hian mobile neih chu sawi loh, khawih takngial pawh ka la khawih chhin lo. Chutah chuan min hau tâwp hleithei ta lo. Chhuak turin min ti dawt lo na a, chhuak turin min duh a ni tih erawh ka hria a. Rilru na tak chungin ka thawmhnaw tlêm tè chu polythene-ah ka khungkhâwm a, thenawmah ka dah a. Ka thianpa te in luah bawk ka pan leh ta.

Heta ka thianpa hi a û-te nupa bula awm niin kan khuaa mi tho an ni a, ka tâna an hlutzia kha aw.. Tlaiah ka thawmhnaw kan la a, thiante inah chuan ka awm leh ta rên râwn a. Heta ka awm hnu hian ka chhûngte chuan ka chanchin an hre leh ta chauh a ni. Class pawh kal hleithei lovin kan khua nen ka kârtawn ta sek a. Kum chawhnu lamah phei chuan hmun tha zâwk an duh avângin ka thiante chu an insawnchhuak leh dâwn ta tlat mai! Tichuan, loh theih lohna avângin September ni 1, 2007 atangin ka parawl ve tan ta a ni.

Morning-ah ka la kal reng a. Tumkhat chu thenawmpa thahnem min ngaihpuina avâng liau liauvin Power Department-ah hna ka hmu ve ta hlauh mai - electric hrui pawh hna chu! Hetah hian thla khat chhûng ka thawk a, nitin cheng 105 kan hlawh. Zokhawsang leh Mualpui inkâra electric hrui inzam zawng zawngah khuan ka kuthnu a tel vek! Chite lui kam vêl khu thosi a tam si, a lum si, a va han hahthlâk thîn ngai em! Thla tâwp lamah phei chuan malaria ka vei zui a, ka taksaah ringworm tam tak a rawn awm bawk a. Ka hriselna a tihpan phah hle.

A sei ta hle mai. Duhtâwk dâwn tawh mai ila. Tûn hnua mi tuichawia ka inhlawh te, zankhuaa lei paiha ka inhlawh te, bankhur chawh, cubic lung thiar, etc. te ka ngaihtuah lêt lehin ngaihawm loh mah se, ka lung erawh a tilêng thîn. Kum 2007 hi ka tân hun thim a ni a, inhlawhna awm ang ang hi chu thawh loh ahleih pawh ka nei lo a ni ber e. Mahse, kha'ngte khân ka nun hi an tihlu tak meuh meuh a ni.

Keimah - II

Mihringte hi tuarchhel avânga hmuh zawh loh pawh hlawh chhuak thei tur chu ni ila, a chuang a liam ka nei tawh ang!

Retheihna hian khawngaihna tipung ta sela chuan, mi khawngaihna ka dawng sêng lo vang!

Lungngaihnaah hian hlimna chhar chhuah tur awm sela chuan, hlim tâwp ni rêng ka nei lo vang!

Hausaknaah hian chatuan nunna awm chu ni sela, ka thi hma ngawt ang!

Thawkrim zawng zawng hi hlawhtling ta vek se, ka hlawhchham leh rang ngawt ang!

Kawtlaia tleirâwl tè tè-te tîtî-na tawngkam hi a takin nunpui chiah ila chuan, kohhran dân pâwnah ka awm vãng tawh ang!

Nulât laia sex hman apianga nau paia hrin nghâl zêl tur chu ni sela, pasal nei tur thenkhat chu an thlahte nen an nih duah ka ring!

Mahni intodelh hi hlawhtling tehfung hman tlâk ber ni sela chuan, hlawhtling tehfung hman tlâk loh ber ka ni ang!

Khawvêl pum hi nei vek ila, ka va ngah àwm êm!

Mi zaidam leh nunnêm takte hi nupui ngam lo ni ta vek se, ka kawppui chu a va châk dâwn lo rua êm!

Sum ngah ngah hmêltha ni se, ka hmaiah pasi a to vang!

Nunhlui ngaia khawhar hlum theih ni se, pian nawn leh ka thlang zâwk àwm e!

Hmangaihna hi a mit a dela, inneih ni hi a vâr ni a nih tak meuh chuan, thim hi ka va ning tawh tak êm!

Pathianni apianga sa ei thei chauh hi vànram kai tur ni se, leibâ tam tak nen vànrâm ka kai ang!

Mizo tawng hmang thei zawng zawng hi Mizo tawng thiam ni ta sela, ka harsatna pakhat a bo!

Ka tel lova hringnun hman hi harsa ka va ti tehlul êm!

A chunga mi zawng zawng khi, ‘keimah’ a nih tak zet chuan, ka lo va han nikhua lo àwm êm!

Keimah!

Hausaknaah hian chatuan nunna awm chu ni sela, ka thi hma ngawt ang!

A chapo apiang hi ngaihsan tur ni sela, ngaihsan tur ber ka hre lo vang!

A taima fal bik hi hlawhchham zel ta se, ka va hlawhchham ngun bik awm em!

Lunglen avanga thu thiam tur chu ni se, Literature-ah Nobel Prize ka dawng tawh mai thei!

Mi hrisel apiang hi dam rei ta se, he thu hi ka ziak thei nang!

Miin inkhawm thatchhia hi ngaihzawng atan duh miah lo ta se, lentarpui tur ka ngah awm e!

Ruihtheihthil leh zuk leh hmuam ti lo hi hmeichhia hian pasal atan duh ta em em mai sela, hna nghet ka zawng nghal ang!

A bur lian apiangah a tak awm tam ta zel se, VIP-te’n dinchhuahpui nana an hman theih tur khawpa tamin ka thluak ka sem ang!

Mi bawrhsawm zawng zawngte hian doctor ngai ta sela, doctor hna hi ka hnathawh chak ber a ni ang!

Pawisa hi khawvela thiltithei ber ni sela chuan, phuarbehna hrui ka mamawh lo vang!

Lerh apiang hian ngaihzawng ngah vek sela, sms pack ka heh ngawt ang!

Tumruh avang ngawta hlawhtlinna hmuh tur ni sela, ka thatchhe viau ang.

Khawvel ropuina thlahlel miah lo chauh hi vanram kai tur tih ni se, Siamtu khua a har ve viau ang!

Note: Hei hi misual.com-a ka post hmasa ber a nia, ka'n dahtha ang e.

Animal Experiments

Mihringte hi kan damdawi hman zawng zawngte hi kan hman hmain a that leh that loh te, a that lohna a awm em tih te chu ramsaa chhin hmasak phawt a ni thîn a. Tûn thleng hian khawvel hmun hrang hrangah shampoo atanga cancer damdawi thlengin an siam hmain thil ramsaa chhin hmasak zêl a la ni. Tûna kan damdawi kawl lai leh ei lai thlengin ramsa hmanga enchhinna paltlang vek an ni tihna a nih chu, hnimhlum (anaesthesia) thlengin. Great Britain ramah chuan heti ang experiment hi kum tin maktaduai li ngawt neih thin a ni. Hei hi a chhan ni àwma lang chu, an ram dânah damdawi rëng rëng hman a nih hmain ramsa, la dam lai ngeiah vawi hnih tal enchhin hmasak phawt tur tih dân a awm vâng a ni mai thei. 

Chu enchhinna atana thil nung tam tak tihhlum thin an nih avângin Animal Rights Group-te chuan ramsate pawh hi mihring ang bawka na hria an nih avângin chutia tihhlum mai mai leh tihnat a tha lo ve tiin nasa takin an dodâl thîn a. He'ng group-te hian damdawi company-te laboratory-a heti anga experiment an neih thinna hmun chu tichhe thînin, Great Britain ram chhûngah ringawt pawh pound maktaduai 150 hû chu an tichhe tawh a ni.

US-a Animal Liberation Front (ALF)-te chuan kum 5 kal ta khân heti ang laboratory hi hmun 10 chuang an tichhe tawh a. University of Minnesota-a Alzheimer's disease leh brain cancer vaccination tur enchhinna hmunpuia an hmanrua US dollar 7,50,000 chuang man tihchhiat a ni bawk a. Hei hi ALF-te chuan an tih niin an sawi.

US-a Animal Rights Group lian ber, People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) dintu zînga pakhat, an director hlui ni bawk, Ingrid Newkirk chuan, "A rat is a pig is a boy is a dog," a lo ti a. Sazu, vawk, ui leh mihringte thihna hi a rapthlâk dân a inan vek thu a sawina a ni àwm e.

Heti ang thil a lo thlen tâk avângin Animal Rights Group leh experiment neih hi a tha a ni ti pâwl thu chu a inhmu lo chho ta viau mai a. A hnuaia mi hi an ngaihdân a ni hlawm.

Thil nung hmanga damdawi enchhin hi a sâwt tak tak em?

A tantu pâwl: Ramsa hmanga enchhin avâng liau liavin Rabies, Polio, TB, Mumps leh Rubella vaccination siamchhuah a ni.

Animal Rights Group: Ramsa hmanga enchhinna hi a dik ber lo va, damdawiin mihring leh ramsaa a thawh dân a inang lo a ni.

A tantu pâwl: Antibiotics, HIV Drugs, Insulin, Cancer damdawi chi hrang hrangte hi ramsaa enchhina siamchhuah a ni.

Animal Rights Group: Ramsa hmang lova mihringte tissue, statistics leh computer model atang pawhin damdawi a hmuhchhuah theih tho a ni.

A tantu pâwl: Zirchiangmite chuan ramsa leh mihringte taksaa damdawiin hna a thawh dân a inang vek avângin a pawimawh hle a ni an ti.

Animal Rights Group: Laboratory chhûnga kharkhip tlata rannungte tihnat an nih avângin an taksaa damdawi a thawh dân tur ang pawhin a thawk pha lo va, thil chhuina atan a hmantlâk loh a ni.

A tantu pâwl: Ramsa hmangin inzai dân leh organ transplant-te hi hriat chhuah a ni.

Animal Rights Group: Damdawi leh inzai dân chauh ni lovin, thil thenfaina chi hrang hrang avânga ramsa thah hi a dik ber lo a ni. 

Damdawi test/experiment neih nana rannung hman hi a dik em?

A tantu pâwl: Ramsa aiin mihring nunna a pawimawh zâwk.

Animal Rights Group: Ramsa nunna leh mihring nunna hi a hlut dân a inang reng a ni.

A tantu pâwl: Damdawi test nana ramsa hman te hi tihduhdah leh tihnat luat an nih lohna turin dân khauh tak a awm.

Animal Rights Group: He'ng dânte hi awm mah se, ramsate hi a nawm a maka sawisak an la ni reng tho a ni.

A tantu pâwl: Kumtin ei atan ramsa tam tak tihhlum an ni tho va, chumi kâra damna tur duh avânga thah hi mihringte tân tho a nih avângin a pawi lo a ni.

Animal Rights Group: Heti anga damdawi test nana ramsa thah hi tualthah nen a danglam chuang lo.

A tantu pâwl: He'nga ramsa thahte hian nâ an hre hman chuang lo.

Animal Rights Group:  Bûr te tak të të-a khung an nih hian rannungte an rethei em em a, keini angin nâ an ti ve lovang tih tunge sawi thei?!

Damdawi test nana ramsa hman duh loh pâwl, Animal Rights Group-te chuan heti anga hmanrua atana ramsa hmang thînte chu vauvin an hmanrua an tihchhiatsak thîn a. University of Oxford-a director, Colin Blackmore-a'n thluak natna damdawi siamchhuahna atana zawhte note a hman thu chu he'ng pâwlte hian lo hriain, a office-ah blade fûn an thawn a, a secretary chuan hliam a tawrh phah nghe nghe a ni. A fa pathumte chu kidnap hiala an vau avângin vêngtu pêk nghâl an ni a, a in chu rawk niin a bungrua tam tak tihchhiat a ni bawk a, amah pawhin sawisak a tawh phah hial a. He'ngte avâng hian police tel lova pâwn chhuah a ngam lo phah hial a ni.

He'ng thilte hi thleng thîn mah se, a duhtu pâwlte chu a tangkainain a la bûkrit zâwk zêl a. An zînga mi pakhat, Al an tih chuan, "Hmêl tihthat zâwkna tur emaw,  vun tihmâmna tur emawa thah chu ni se, tuman an pawm thei lo vang. Chutih laiin ka fapa damna tura ramsa thah a ngai a nih phawt chuan kut lâwng pawhin ka thet mai ta lawng!" a ti nghe nghe a ni.

PETA Co-Founder, Ingrid Newkirk chu.

Chhiarzau duh tân:

1. bbc.co.uk 

2. wikipedia.org

3. animalaid.org.uk

4. idebate.org

Note: Ramsa, rannung tihte'n ka hmanpawlh nuai a, mihring ni lo thil nung zawng zawng a huam vek a ni.

Facebook-ah PETA co-founder Ingrid Newkirk (page).

Ka thiam loh a ni e!

Mite anga theia tlina thluaithlu thlem thluam thiam thîn ni lo mah ila, phuaia pawrin pherh pheng phung teh mah se, peihnain a phâk phawt chuan zira ziah zauh zeuh zeuh loh chuan kan zuai mai dâwn e!

Hmânah ka ziak tawh; 'tu pu nge?' tih kha. Hmâna tu pu nge an tih kha tûn thlenga tu pu nge min la tih deuh sep sep thin avângin bânsan mai theih a nih lohna chin pawh a awm ka ti!

Ka kum zât dik tak hria apiangin, ‘i va la naupang êm êm’ an tih ziah thin, min hmuh veleha an nuiha an ner suk thinna chhan hi thil dang a nih ka ring ta lo.

Hlim taka ka nuih vun vun lai an hmuh avânga ka bula naupang awm an tap ziah hi keima thiam loh a ni lo va, ka thiam loh erawh a ni! Vaibel pak hlat hlat tur âwm hmêl pua min hmuh mêk laia motor lem ka la lâwm tlat hi ka thiam loh ni lovin mi dang thiam loh a ni thung!

Ka nuih apianga tap emaw min ti a, ka tah apianga nui emaw min ti thîntute hi ka dem hauh lo va, ka hlimna tur tâwk thil a awm ring ngai lotute pawh ka dem hek lo. Buhfai chhum hmin mai maia ka puar ring lova, ‘chuti chuan JCB a ei zawh hnu chuan road-roller a melh tai leh ta a..’ tih thu lo chhuahna bul ka nih an ring tlat maite hi mak pawh ka ti buai duh ta lo.

Keimaha thatna rêng rêng a awm ring lova a chhia zawng zawng pawhin bu khuarna tlâka a ngaih loh ring hialtute hi ka haw peih tawh lo va; ka thil tih engkim, eng sèlna mah tâwk lova a tluang pur pawh hi ka that leh fel leh thiam vâng ni lova sèl tlâka min ngaih loh vâng zâwk a ni tih hriain mak ka ti duh tawh lêm lo.

Miten anmahni timawitu atan tiin a mawi tâwkin (an tihdân apiang hi an tân chuan a mawi tâwk vek a ni) sam an zuah thîn; kei erawh chuan ka lu tibuktu atan a ni lekfang a, ‘a nat vung vung hmêl e’ min titu ka tawng zauh zauh pawh hi an mâwl leh tawngkam thiam loh vâng a ni hauh lo va, huat ahnêkin mi pângngaia min ngaia min pawm vânga sawi an ni tih ka hriat avângin lawmthu hrilh tâk hial ka nâp thîn.

Pan lam leh hawi lam hriat hran hleih theih loh khawpa chung lam malsâwmna avânga chatuan lukhum ka khum reng mai hi ka duh rèng vâng a ni bîk hauh lo va, keimaha chhia leh tha hriatna awmin a pawm vâng a nih chu thuhran, kângmei êm a la tichhuak hleinêm le. Fire department leh traffic police lam inrawlh hial ngai khawpa ka samin mi dang a la tihbuai miau loh avângin thiam ka la inchan tâwk tâwk a ni.

Mihringte'n harsatna min siam mêk laiin keimaha keimah hi keimah min nihtîrtu chuan keimahah keimah tikeimah lo theitu tur eng thil mah keimahah a thlen ngai lo. Kawnga ka kal laiin chung lamin a bûk avânga tlûk tawp hi ka la nei ngai lo va, vânneihthlâk takin rui ang maiin ka la paipui khet khet lo bawk. Ka kawng kal laiin rock music ngaihthlâk paha an bu chhõh chhõh ang hian loh theih lohna avânga bûk chhõh chhõh tum ka la nei lo va; mahse, ka nghawng a khamin a rim thei hle tih erawh ka zêp buai ting lo a ni e!

Naupang tê tê te'na, ‘ka pu, i thi thei em le?’ min tite hi min ngaihsân vâng a ni lo tih ka hre chiang a, hriat hmêl taka rambuai lai chanchin ka sawi laia ngun taka min lo thlîr dauh dauh thîn pawh chu mi vâng chu a ni hek lo; an nu leh pate pu lehchhâwng hun lai vêl nia an ngaih hial khawpa hmânlai hun, hriat hmêl zet maia ka sawi avângin min râp zâwk a ni. Chuta an dinhmun chu, hlau chung chunga thlahrâng film en nen ka tehkhin a, khawngaih thlâ an la ngawt mai. Ka thiam loh a ni e.

Hriatreng aia hriat loh reng awlsam zâwk ka nih avângin ka hun kal ta hi ka theihnghilh hmin hmiah emaw tih mai tur hi a ni a, theihnghilh theih loh tur fê fê ka thil tawn tam tak erawh ka thluak hian a paih phal thlâwt lo. Lunglêng taka ka zai vang vang lai a rawn hriat thut avânga nula pakhat mak ti lutuk mengphâwk âng huau mai te; ka kâa chhuaka mawi lo, hmangaihna thu ka fah avânga tleirâwl pakhat tap ringawt mai te; ka tiha mawi lo chaw ka ei avânga ka thlen inte naupang tlânchhe daih maite kha han theihnghilh theih ziazáng a ni hleinèm!

Chu mai a ni lo - ka awmna apiang savawm bâwm emaw ti mihring an lo awmte hi pawh hi mi dang tân chuan thil mak leh huatthlalâ a tling a, keia tân erawh chuan khawvêl famkimzia tichiangtu lek mai a ni. Zawngsih siam sual an tihte han ngaihtuah chuan thil nihphung pângngai aia sáng daih leh uchuak tak a ni a; mahse, kei erawh chuan ‘a lova luakchhuak a ni hran lo ve’ ka ti ta mai zâwk a ni.

Min hmuh thut avânga zualko âw hria ang hrima thidang thînte hian min barakhaih ngai lo va, min thâwng ngai hek lo; an awmdân avânga thil awmzia hre lo an chhûngten min hmumawh mai thîn erawh chuan min vit a ni - Mite rin loh ang deuhva ka rilru a nat theih avângin!

Mite angin ka rilru a nâin a hlim ve thei a, mite angin hmangaih leh duh zâwngte chu kan tawngin ka nei ve tho asin! Chu'ngte avâng chuan duhtu leh hmangaihtu neih hi ka phu ngawih ngawih a ni tih chu tuman min hriatpui lo va, ka hming aia ka hmêl lâr naména a lâr lo ta mai hi ka hming leh hmêl mawi leh that filawr bîk ém vâng a ni lo tih chu min hmu tawh zawng zawngte chuan min hriatpui vek a ni tih erawh ka va sawi chiang ngam leh si êm!

Mi pângngai ka nih ve zia tilangtu tur mai ni lova keimaha rinna awm avânga ka inkhâwm châng hian thusawitu ai maha hmuhnawm ka chang thîn a, thusawitu thusawi avânga mutchhuak hâm bai baite chuan intihharh nan min hmang fo va, a zia phian. Thusawitu thusawi zawng zawng hre âwm paw'n awmin lang lo mah ila, a rûk chuan ka hre kar a, inkhâwm chhûng na ná nâ chu ka vawng thei ve fú a ni.

Biak ina Pathian thu sawitu thenkhatin an thusawi apianga ‘khawvêl mi te’ an ti nazen hi ei lo fê fê chu kan tam àwm ngawt mai. Ka kâ atanga chhuak a nih erawh chuan, ‘i sawi dik lutuk!’ tih hi ka feedback dawn thin a ni. Thusawitu ai chuan ka chan a va tha zâwk tehlul êm!

Ka taksa pumrua avângin rinna lamah ka pachhiat phah lo va, kohhran lam pawh bêlin fing taka mi pângngai ena min en thiama theite fak ka hlawh fú. A awmna avângin thluak ngah hmêl viau mah ila, mi dangte anga thatchhe theia siam ka nih miau avângin UFO hi a tak tak a nih leh nih loh ka chhûtin ka chhui peih lo va, thil awm lo zawngin ka hmanhlel chiam kher lo. Amaherawhchu, mi hriat ang hre thei ve tho ka nih avângin a rûk tak chuan ka fing phian asin!

Rual pâwl phâk lo nih hlauh avânga miten an lo tih thin tho, zirna rûnsáng ka bêl ve a; an mak tih tak turin an thiam ang thiamin an by-heart theih chu ka by-heart zat zat ve thei tho - ka peih chuan. A chânga thenkhatin min tluk lo zâwk zaw-mah hi tlâwmah an la duh lo va, min lawmpui zâwk mah a ni. ‘A hmêl enin a tlâwm nâa..’ min ti sap sap thîn. Chu chu he ka dam chhûng hun tawna a nuam lai ber a ni.

Tawngkam bâk incheina tha ka neih zawh loh avângin chu chu ka leklam ber a ni a, hmêl hmu thei lova inbiak theihna (phone) hi tangkai ka ti hle. Heta tangin thian ka chhar hnemin a ngah pawh ka ngah nangiang e; a pawimawh ber zâwka chu an thian ka ni ve em tih a ni. Eng emaw chânga khawhar hnêmtu tura ka râwl an hre duh hi beng thlenga bawp khaina tham a ni a, a phèna thil awm a awm leh awm loh erawh ngaihtuah ngam a ni si lo - lungawina aia lungawi lohna a tam zâwk dâwn avângin.

Min kâwma min kawp duhte hi ka fak lo phal lo va, an nula rîmnaa min hruai duh mai ni lova min hruai ngamte hlei hlei hi fak an phu thlâwt a ni. Chu chu thil dang vâng a ni lo, a ni lo hulhual! Keimah avângin mi tam takin hmuh loh tur hmuin hmuh tur an hmuh theih loh phah tawh a, khawih tur khawih thei lovin hriat loh tura tha tha an hre fo thîn. Amaherawhchu, keimah avâng liau liauva mi thenkhatin hnâr an hmu larh larhte hi ropui ka ti a, ka tawrhna min tâwmpuitute-ah ka chhâl a ni.

Keimahah hian hringnun thurûk, mi narân hmuh zen zen theih loh a awm tlat a. Neih sum leh pai bâkah suk neiin, tangkâ leh rangkâ khâwl tur chu sawi loh, khâwl loh tur pawh nei lo mah ila, ka nunah hian mi dangte neih loh rohlu leh suangmantam a awm a. Chu chu mi pângngai anga min ngaite chauhvin hmuin an hai chhuak thei a, hlim leh hlâwk inti takin an chhim thîn a, an tâwpah tuar phah leh thîn. Chu ngei chu a ni keimaha rohlu leh suangmantam thurûk awm chu!

Kalha khap tlâk loh, khapa kherh tlâk loh, kherha khin tlâk loh, khina khai tlâk loh, khaia khawih tlâk loh, khawiha khèn tlâk loh, khèna khul tlâk loh mihring tân chuan he khawvêlah hian nun hlimna tur a va vâng dâwn êm! Mahse, ka hlimna tur tâwk chu a awm ve zêl tho va. Mi dang hlimnaah ka hlim ve thei a, mi dang lungngaihnaah ka lungngai ve thei bawk.

Siamtu hian a thil siam avânga lungawi lova ka awm a phal lo va; mitena lungawi hmêl pu thei lo tur khawp hiala min ngaihna atà lungawi lo thei tur khawpa lungawi nachâng hria angah min ngai thei se ka duh takzet a. Keiman ka tlina ka thei a nih loh erawh chuan tu dang ka dem lo'ng e! Mihring ve bawk ka ni a, lungawi lo ve thei tho ka ni si a.

He'ng thilte avângin min siamtu chu ka dem lo va, min hringtu chungah ka vui hek lo. Chantâwka lungawi hi zawma pawm harsa ti bertu ni mah ila, pawm lohvin awmzia a neih miau loh avângin lungawi lo chung pawhin lungawi awmin ka awm ta mai mai a. Lungawi nachâng hriaa hriat ka ni tan ta! Mite thinlunga chu ka thil tuha chu vawikhat tihsual avângin a rah a hût thei a ni tih ka hre reng a, hriatreng pawh a phu ngawih ngawih a ni!

Dam hmêl pu lova thi thei hmêl pu bawk si lo mihring hi, engtiang fakaua siamfuha siamsual nge maw ka nih le?

Ka thiam loh a ni e!

January Fiamthu

Fiamthu lampang hi ka post khât riau mai a. January thla chhûnga ka fiamthu hriat thar, ka nuih tiza zual 10 ka'n ziak chhuak ang e. In hlimpui ngei pawh ka beisei.

1. Nula pakhat pawh a chêr lutuk a, a thin a rim chuan a intizum thei vel.

2. A hâng lutuk a, a thiante'n, "Engtia rei nge bihrûk i tum rëng rëng a?" an ti tawp.

3. An khua kha an la changkâng lutuk lo a niang - an khuaa two-wheeler nei ai chuan tlangval thing ro awmna hria an luck zâwk! Aizawl thlen nan ticket 3 cut a ngai!

4. An pa a thi a, "Mama pa, hospital-a i awm lai te kha.. A, ka sawi tam lo mai ang, a kamtamthlâk em mai," tiin a tap vel!

5. Hel pâwl pakhat pawh kha an han rethei mai mai khawp a. Hmeichhe pakhat kha an kidnap ve a, mawza uih an hnimtîr char char.

6. "I thangkamah chuan pahnih i âwk thei ang em?" an tia, "An inkaihkuah te chuan theih mai âwm tak," a ti vel.

7. An inkhelhnaah, "Sanga, i offside," an tia, ani chuan rang fahranin, "Eng nge ka over-na," a lo ti vel.

8. Tlangval pakhat pawh kha camping-ah a lût ve a, "Eng nge i an?" an tia, "Chawtani kha tui ka ti ber mai," a ti ham ham!

9. Khawhar chhûngte pualah khan an rawn ti ve a. A thlalakah khan a BP sâng lai te an rawn ti vel.

10. Lalnienga pawh phaiah a kal ve a, vaihovin a hming an lam thiam si lo va, Lalningnenga  te an ti vel!