28 March 2015

Pindan Khawhar-in thu mawi min pekte

Pu C.Chhuanvawra khan Mizo țawnga thu mawi a tih te a tarlang a, chutah chuan Kaphleia ziah 'Chhingpuii' thawnthu ațang te, ‘Zoram Nipui’ C. Țhuamluaia ziah te, ‘Fur khawhnawm’ J. Malsawma ziah ațangtein a kuat chhuak a. Khata thu mawi mawi a tih chhan kha a tlangpuiin a hun mila țawngkam an hman te, thu luang țha, hla hnap (prosaic) lam chi te, tehkhinna inhmeh leh pictorical quality nei țha kha an nih avanga thu mawi mawi a tih zingah lo la chhuak niin a hriat a. Tun țumah erawh thung chuan 'Pindan Khawhar'-ah hian thu mawi leh țha, a hun a mila inhmeh, thu chherchhuanhnum (wordplay) nalh leh thuril (philosophy ) pai kha keimahin mawi ka tih țhenkhat (tlemte) ka lo tarlang ve dawn a ni.
'Pindan Khawhar' khawhar taka ka chhiar lai hian pindan dang dangdai thu mawi dahna bik ka rilruah a lo awm a. Chumi awmzia chu a ziaktu hian min vel nasa a, a țhenah mur chuai chuai (kinesthetic) khawpin min siam bawk a, a changin min nuihtir a, min nuihtir satliah pawh ni lovin, a țhenah min nuihtir huk a, a țhenah min nuihtir ver ver bawk. Chung thu mawite chu pindan pakhatah ka khung a. Chu pindan ami chu amah unaupa Hmingsanga dân taka 'Tirhkoh Paulate'n kan hriat hi sawi lovin kan awm thei lo a ni’ a tih ang deuhin thiam leh thiam lovin tun țumah kan sawi chhuak ve dawn a ni.
‘Khaw Mawi Kawng’ tihah khan, 'Mi lungngaite tihlim țhintu suangtuahna khawvel hian mi hlimte chu vanram nuam a temtir lawk țhin' tih thu kha kan hmu ang a, a thu hi mawiin a tawi felfai nalh hle mai a, a thu mawina (beauty) phenah hian thudik (truth) a pai a, a ril em em bawk a ni. He thu ka chhiar lai hian ka rilruah mithiamte thu sawi pakhat a lo lang a. Mihringte hian khawvel pahnih kan nei a, pakhat chu kan hmuh theih khawvel kan lei (earth) hi a ni a, pakhat thung erawh chu kan suangtuahna khawvel hi a ni an ti. Kan suangtuahna khawvelah chuan kan eiin kan in a, kan nui a kan țap bawk a; duh leh kan mu a, hna kan thawk thei bawk a ni. Kan khawvel pahnihna chu khawvel pakhat zawk ai khan a tak (reality) anna nei lo zawk niin an ngai țhin. Mahse, chu suangtuahna khawvela chengte chuan an khawih thei a, an chen (feel) thei bawk a. A țhenah chuan khawvel pakhatna ai hian a tak anna a nei zawk chang a awm țhin a ni.
Chu kan suangtuahna khawvel chuan hlim takin min siam chang a nei țhin a, lungngaihna te kan tawh chang chuan kan suangtuahna khawvel hian min tihlim țhin. A chhan chu kan duhthusam ang tak hian chumi hmunah chuan kan awm thei a, chu chu mi hlim sa tan phei chuan vanram nuam tak hi a ni mai. Chu thu mawi chu tawi fel takin a rawn sawi chhuak ta a ni.
‘Khaw Mawi Kawngah’ tho hian Zema chungchang a sawinaah chuan 'a nungchang chu a nung chang chang a ni ber' tih a rawn hmang a, thu inchherchhuanhnum (wordplay) kha a rawn hmang nalh hle bawk a ni. Alliteration zia a lang a, hetiang thu hi a mawiin chhiar a tinuam hle mai a a hla hnap mai țhin. Țhianpa OPa Hmar Vanbawih sawi pakhat 'Khuangpui khawng khawng khek khawk kohhran' a tih te pawh min ti hre chhuak hial mai. A sawi tum a tichiang bawk a, Zema chu a nunram a zuai hle a ni tih kha tilang chiang hle a ni. A awmzia berah chuan a hmuna awm ve ang mai kan ni.
Sawi hmaih hauh lo tur chu Zema leh Jaja-i te chungchang hi tunlai țawng takin a va romantic tehlul em! 'Chaw an ei lai chuan Zema leh Jaja-i chu an inmelh leh ralh țhin. Chu chuan an inkarah thu tam tak a sawi a, chu chu thu tam taka sawi fiah theih a ni lo thung' tih lai hi a ngaihnawm dangdai hle a ni. ‘Inmelh leh ralh’ hian thil tam tak a sawi țhin a, inhmangaihte'n an thup theih loh chu mitmei a ni. Thup tum ting mah se a lang telh telh țhin a ni tih te a rawn sawi lang țha em em a. Thu tam taka sawi fiah theih loh hi ‘inmelh leh ralh’ hian a sawi fiah vek thei a. Mahse, chu chu thu tam taka sawi fiah hleihtheih a ni țhin lo a ni. Khawvelah hian hmuhnuam leh ennawm em em a awm a, chu chu nula leh tlangval inhmangaih em emte innel leh inzah tawn taka an awm hi a ni a, chu chu thu kan kuat chhuah khian a hmunah zawi tê (silent)-in min hrilh a ni. A thu chauh a mawi lo va, a phena thu awm pawh a mawi a ni.
Thu mawi țhenkhat chu a fiah lo riai avanga thu mawi a awm a, a țhente erawh thung chu a fiah em avanga mawi a awm bawk. Chutiang thu fiah leh chiang chu ‘August Ânchhia’-ah khan Hlutei chungchang sawinaah tihian a sawi lang a, 'a aw tliang fiah kak mai chu bengin a hip veng veng a...' A va chiang tehlul em! Hlutei chu ngaihzawnawm hliah hliah nghal khawpin he lehkhabu ziaktu hian a chhuah thiam a ni. Hlutei chu eng hmel pu nge tih ka hre miah lo nachungin, a aw ațang ringawt pawh hian sualpuina tham chu a ni der mai a ni. A thu bul hi han en ta ila, Hlutei chuan a țhiante chu Olympic enpuiah a sawm a ni. Chutah chuan, 'Hlutei chuan, 'Zanin a tawp zan tur a nia, en ang u…Kan inah lo en r’u' tiin a țhiante a sawm a, a chhiartu tan chuan han kal châkna chhan tur em em Hlutei sawmnaah hian a la awm lo a ni tiraw? Mahse, chhunzawmtu lehnaah hian 'a aw tliang fiah kak mai chu bengin a hip veng veng a' a rawn ti kuai ta raih mai a, Hlutei kianga awm pha ve lo tan pawh khan Hlutei sawmna chu hnar kan ti ta hial a ni. Thu hian thil a va ti thei tehlul em!
Hluteii hmuh min tihchâktir rual hian Sawma nau pawh min hmuh châktir a, ‘Ka Nu Țawngțaina’ tihah khan tihian Sawma nau chungchang a sawi a, 'A mithmul chu a er sal a, a lem a nih ka ring lo, biangsum a nei a, a inhmeh vek mai a. Chutiang mi chuan silhfen pawh an inhmehpui a ni mai lo va, eng silhfen pawhin an mawipui zawk a ni' tiin a sawi a, a nihna takah chuan a hmuna kal chilh hial ka duh rum rum mai. Helen of Troy tih te chuan an tluk pha teuh lo a ni ber. Eng silhfen pawhin an mawi tur nula chu a hmuh min tichâk hliah hliah mai a ni.
Thu chhep mawi tur hian eng nge pawimawh ti ila, a tam zawk hi chuan ‘thu uar thiam’ an tih ka ring. A ni chiah reng a, titi thiam deuh kan tih te pawh hian thu an uar thiam avang mai hi a lo ni a. TS Khupchong pawh hi thu uar kawngah chuan a duai lo hle a ni. ‘Thirdeng Fanu’ tihah khan Pu Nghaka pianphung tihian a sawi a, 'Darkar khat dawn an nghah hnuah MLA dul kudam țha tak, tarmit vuah ra chu an hmachhawn a' tih kan hmu a. Pictorical quality a neih țhatzia kan hre nghal mai theiin ka ring. Eng pawh ni se, function pawimawhah khuallian atan MLA te kan sawm a, hun vawng dik lo an awm ta zeuh zeuh fo va, chutah an la awm tluan hleithei lo va, chhuanlam an siam ngei ang a, biak lah chu a har zek ang a, tarmit a vuah phei chuan a inhmeh leh zual em em a ni. Thu inhmeh tak chu uar tak siin mawi takin a rawn sawi chhuak a, tuma huat tur lah ni hlek lovin a sawi chhuak a, chu chu thawnthu phena a bawlhlo a hmante chu an ni a, a nalhin a mawi em em a ni.
Thu mawi ka tih leh em em chu ruang chunga thusawi hi a ni. ‘Ka Nu Țawngțaina’ tihah khan 'He hunah hian lungchhiaa țap thawm chu rimawi a ni zawk a, mite'n min tawrhpuina chuan min tilungchhe sauh mah se, kan hun tawn hi a lungngaihthlak a ni tih tarlangtu a nih avangin ka lawm a ni. Ka lawm danah erawh hlimawm a tel hauh si lo' a tih lai țawngkam hman te hi thuril (philosophy) pai țha tak a ni a, țap thawm rimawi a nih tawh chinah chuan chhungkua hi a dik thei tawh lo va, kan hmangaih te chu laksak kan ni țhin. Zurui insual țhelh chu an pawr telh telh ta ang hian khawharte hnem tura lo kalte chuan an tilungchhe zual hial țhin zawk a ni. An chhungkuain thihna a tawh chu lungngaihthlak a ni tih tilangtu a nih avang chauh khan a lawm a, a lawm dan erawh chu hlimawm a tel bawk si lo lai hi thihna tuar tawhte chuan an tawn ngei ngei a ni, a sawifiah nalh lutuk a, thihna tuar ve bawkte tan chuan an dinhmun puan chhuahsaktu awka a lo ni zawk a ni.
'Pindan Khawhar' hian thu mawi tak tak min pe a, a țhen azar chauh kan tilang ta rih a, hengte hi ka chhiar chhungin min khawih danglam nasa hman khawp mai a. Remchang hmasa berah thu mawi dang kan kuat chhuak leh dawn a ni.

Share this

0 Comment to "Pindan Khawhar-in thu mawi min pekte"

Post a Comment

Eng nge i ngaihdân?