Hmangaihna Tuboh [Bung-1]

Tlai ni tla tur chu rannung chi hrang hrang leh chungleng savate chuan an mangtha tan tawh a. Keini thianzaho pawh ni tla tur lan theihna mual, Niawhtlangah chuan kan thu khawm lát a. Thianpa Kima'n Bible a keng a, thianpa Zothana'n Kristian hla bu a kuah ve bawk a. Kei leh midang pahnih, Mafela leh Rotluanga te chuan conference hla bu kan lek vá bawk a. Kan titi khawm a, Solomona ropuizia emaw, Kristian hlabu ami kan hla sak tlêmzia emaw sawia hun khawhral kan ni lo va, tun hma leh tun thlenga mi tam tak buaina 'zu-ah' a ni kan buai ni!

A tûka innei tur an awm avang leh zan lama enthlâk huaina tur duh vanga thu khawm kan ni ber a, chhûngte hauh hlauh avangin chhuanlamah tlai fellowship tur ni âwm fahranin kan in-pack vel mai mai chauh a ni zawk a. Chhuanlamah ho lua a awm lo va, ruihah ruih luat a awm thin a nih si hi!

Keini thianho hi chu veng hla deuha mi pawh ni taituk mah se, innei thar an awm phawt chuan he Niawhtlangah hian kan thu khawm ngei ngei thin. Mit vir tâwk leh beng za tâwk nei theuh kan ni bawk a, eng emaw thãwm tal hriat kan duh thin — moneitu in atangin! Tun tumah pawh he hun tha lutuk hi hlah kan tum lo va, lo inhmakhua lâwk tha kan tih avangin enthlâk huaina lam turin khaw daia zu zuar in, fâl deuh nalha awm chu kan pan thla dam dam a.

Kan thleng a, ka lut hmasa ber a, paber chauh hi a lo awm a.

"Ka pu, zu in nei em?" ka han ti nghal tawng a. A hawi kual hrek hrek a, "Ngawi teh u, naktuk khi ka duty ni a ni tlat mai a, ka pe chhuak thei rih lo a ni. Ka nei lo a nih ber chu," tiin min chhâng a.

"Ka pu, khawngaih takin min pe mai rawh, i neih ang zat zat. Khawiah mah kan sawi chhuak lo vang, kan mamawh lutuk a..."

Kan dil ngial hnuah chuan pindanah a lut a, peg thum a rawn keng chhuak a, "Tuma hnenah sawi rih s'u aw..." a rawn ti hram a. Kei chuan lawm zetin, "Ni e, kan fimkhur viau ang. Kan lawm lutuk e," ka ti a, pawisa ka pêk hnuin kan chhuak ta a.

Pawnah chuan thianpa Rotluanga chuan, "A lawmawm em mai, a lawm nan..." tih pahin electric ban a vaw ri ta vak a. Chu veleh chuan vai vawih aia rangin zuzuarpa chu a rawn tlàn chhuak a, "Kan fimkhur ang' in ti a ni lo'm ni? Fimkur ta che u, VDP duat dîl a ngai ang e aw..." a rawn ti khûr khûr a.

Thianpa Kima chuan phâwk zet mai hian, "Ngati nge ni ta a, ka pu?" a rawn ti vat a.

Zuzuarpa chuan, "VDP ho hian signal emaw an ti zel alawm," a ti bung nghut a.

Thianpa Zothana chuan, "E khai, kan lo hre reng reng hleinem. Ka pu, min hrethiam hram rawh," tiin thupha a lo chawi vat a.

"Electric ban na na na tower emaw han tih tlat mai chuh," ka lo ti nang nang a.

Zuzuarpa chuan, "Ni e ni e. 'ti khan haw nghal ula, fimkhur rawh u ka tih tawh kha," tih pahin inah a lut a. Keini pawh chu kan haw ve nghal a. Zu thukru tãt tãt chungin Bible leh hlabu kan keng deuh tãwt hlawm a. Tlai ni tla tur kan thlir liamna thin Niawhtlangah chuan kan thil kente dahthain kan haw ta hlawm a.

In ka thlen chuan luh pahin, "Tlangval Phungtawna hi chu ka ning thei ngei mai," ka ti nang nang a. Ka chhûngte, a bikin k'u Pari chu a nui mai a, ka chhuanlam a ni tih a hriat chian lutuk vang ni hmiang. Ka inthlâk hnu chuan an chaw kîl laihna lam chu ka pan a, ka kîl ve nghal a.

Ka nu chuan, "Mamma, in va bâng har âwm ve. Hei, dar 6 a ri mai dawn a, zan inkhawm te hi i tlai mai ang asin," a han ti a.

Kei chuan, "Ka sawi chu... Tlangval Phungtawna'n thu a sawi a, a sawi rei lutuk alawm. He pa hi ka ning a nia, kohhrana inhmanna tur pawh mi dâl vekin ka hria. Thusawi thiam emaw hi a inti a, thiam tak tak mang si lo. A chal kawlhah tak tuboh kg 5-a chhut lawlh a nia ka châk ni," ka ti nghal buan buan a, nuih a za duh phian!

Ka u 'Akimi' chuan, "Awi...Mam, insum insum, i ti rapthlak em mai," a rawn ti tãwt a.

"A nia lawm, ninawm alawm," ka lo ti zung zung a.

K'u Pari chuan, "Mamma, fellowship-naah ka va hmu si lo che ve aw..." a rawn ti chhuak ta khauh mai a.

"Ka hmu bik hleinem che," ka lo ti ringawt a.

Ka nu chuan, "Inhnial a tûl lo, ei thuai thuai rawh u, dar rîk a hun leh têp a nia," a lo ti hlauh va, ka thaw huai a.

Ka pa thawh rualin ka tho ve nghal a. Kut sil, kamthuah leh ha nawh te ka tih zawh hnuah chuan ka inthiar nghal a. Ka inthiar zawh hnuah ka insiam leh sawk sawk a, inkhawm tak tak tawh turin ka tlàn chhuak nghal a. Thiante zawng zawng nen a tûk nghakhlel tak chungin zan khat inkhawm na na na chu kan tlingtla thei hram a. Inkhawm bànah tihdan ngai têin khaw chhip tâwp leh hmar tâwp kan kàrtawn a. Kan huaina tui chu dahtha thawkhata kan inhriat avangin bo lo turah kan ngai a, a hmun thlen kher tûl kan ti lem lo. Mi zan lêngvakte thãwm a reh tâk deuh hnuah chuan, 'mahni in lam hawi theuhvah' tiin kan inmangtha ve ta a.

Dân pangngaiin a tûk chu a lo inher chhuak a. Innei an awm dawn vang te pawh a ni ang, duhthusamin khua a tha sar sar hle. Inneih programme pawh tibuaitu leh tibahlahtu awm lovin tluang takin an zo va, mo leh moneitu pawh an thaw huai a ni tih a lang reng. Tlaiah tisa lam ruai kan kîlho leh a, puar el-euhvin kan han ei puar el-euh a nih kha! Vawiin zet zawng a lo nuam ham ham hle mai.

Kan nghah zan chu a lo thleng thim ta mup mai. Thianhovin kan insawm khawm hmasa tê tê a, tlai ruaitheh dawna kan khulh bàng chu Niawhtlangah chuan kan khiat ho ta khulh khulh a. Thu lelo leh thlarau tâna tangkai lutuk lem lo sawiin kan nui khêk duai duai a. Kan han rui tan a, zahpah nei mang tawh lovin kan harhfim laia kan ze put zawng zawng chu hlau âwm fahranin kan tlànchhiatsan ta vek a. Intluktlang vek kan lo ni a, inpuang tur bik kan awm lo ve!

Kan awmna tlang atanga chhak lam, ralkhata in de vé vê (êng phút a ni deuh zawk mah âwm e, a hmutute hmuh dan ni miau hek) chu kan inthlir chhâwk zak zak a. A èn rei lutuk avangin Mizo society thenkhat chu thuthmunah kan lo sawisel bawng bawng hman pek a! Hetih lai hian tu emaw lo kalin kan thil tum hre lâwkin 'mitvirho' min han ti mai sela, kan haw miah lo vang. Huat ahnekin kan 'amen' dual ang a, a then an lo 'haleluia' ang a, a then an lo 'hosana' bawk ang. Kan pêk theih ni sela chuan chawimawina nopui pawh a dawng ngei ang. Ti mah mah em aw...!

Rei lo te hnuah êng awmna, moneitu in lam pan chuan kan inzui diah diah a. Chêt lâk vak dan tur awm chuang hek lo, a hmun kan thlen chuan duhthusamin chu in chu a lo thim thiap tawh bawk nen, in hnuaiah chuan kan inzui lut rawk rawk a. Mahse, vanduaithlak takin kelpui no thum hruai lai chu a lo bêêêêê chhuak rawng rawng a, kan han tlàn chhuak leh ang khut khut a! Eng thãwm mah hriat hman va ni suh, a chhak deuh khiang buk hnuaiah chuan kan ngaihtuahna kan sawk khawm tlâng ta zawk a.

A thenin la nghah deuh tha kan ti a, thenkhat erawh chuan zuk kal leh nghal mai pawh pawi an ti lo thung a, haw rawt tâwk lah bo lo. Thutlukna mumal siam hleithei lovin darkar chanvel vel zen zawn chu kan thu a. A ni, thosi leh vaihmite-te nen a ni kan thut ni.

A tawp a tawpah chuan kan beidawng haw tuma kan intihtuah mek lai chuan kawngka atangin moneitu ni ngeia lang chu kekawrte nen a lo chhuak ruk ruk a. Eng tak ti ang maw ti-a kan ngaihchan thap lai chuan tlangbanah thlang lam hawiin, "Huu hu, huuu huu..." a rawn ti ta liah liah mai! A ngaihna hre lo zetin kan inen he haw hlawm a, rei lo teah chuan an kawmthlang lam atangin an kawmthlangpa ni âwm tak hian a rawn chhàwn a.

"Kei pawh huuu huu...!"

Kan chiang ta kuarh mai!

A luh leh hnuah chuan za tâwkin kan nui ta khiah khiah a.

"Khatia au kher kher!"

"A inti che fuh ve khawp mai!"

"A tho â a ni ang..."

Rin dan kan han sawi khawm nak nak a, kan nui deuh khiah khiah reng bawk a. A tawpah chuan, a tho â ngei a ni tihah kan inlungrual thei ta a.

Thlapui chuan a vanglai tawng mêkin a êng phút a, a hnuaia ram zau tak a èn te chu a lang no nghial bawk a, lungleng duh tak tak tân chuan thu leh hla tam tak cho chhuak thei hiala mawi a ni, lung lah chu a lêng der si lo, khawvel kan la chèn tlat. Tirhkoh Paula thu sawihin an that lai kan chèn ve mai a ni tiin kan inthiam chawp a, haw zai rêl ta mai lo chuan a chhak deuhva Middle School tlang kawlh vul lam panin kan chho leh dam dam a.

Sikul hungna gate kan làwn liam hnuah chuan chartin bung zawng khawmin kan thu ta, a laiah mei kan chhêm alh hluah hluah a. Khaw chhûng lan iarh theihna laiah kan zai ta thap thap a. Zan a rei tulh tulh a, thla a êng tial tial a, kan zai ring telh telh bawk a.

Hla chi hrang hrang kan sa a. Krismas leh ram ngaih hla kan thliar lo va, khawhar hla leh lengzem kan thliar na hek lo. Kan rilrua awm awm kan sa pawp pawp mai a ni. Mau ro kan khâwng ri tliar tliar bawk a. 'Han thlir teh u, romei zâm karah khian' kan ti bâng lo va 'Ani chu an hnenah a awm ang' kan ti âwl hek lo. 'Feliz Navidad' sak hnua 'Zan lalnu' kan inthlahrung eih lo bawk.

Kan zai ve ta fe mai. Aw a chhàng hlui tawh a, tuman haw zai kan rêl lo nain kan awmna sikul zâwn phei deuhva MAP dar khat vuak ri teh tlawng chuan min hnawt a, kan haw ve ta hram a.

Thianpa Rotluanga a pêng hmasa ber a, Mafela'n a dawt a, Kima'n dawt lehin Zothana chu 'kawngka i luh veleh khairekin a lo khai dawn che a nia' tia thlah ve lehin kan in chu ka pan ding ta a. A sawi thaihtu berin khairek chu ka hlau lek lek.

In ka thleng a, kawngka bulah chuan inchhûng lama thãwm a awm leh awm loh ngaithlain ka han ding ngawi vang vang a. An mu reh veka ka hriat avangin dîm têin kawngka ka nam hawng rawk a, kawpza a rawn rîk tâk tãwtah chuan ka ding mar zawt a, ka îp nghal zawk bawk a. Thãwm tharlam dang a awm lem loh avangin ka lut ta a. Thãwm tharlam awm pawh ni se ka luh chu a ngai tho vang. Tui ka'n khiat khawlh khawlh a, harh miah lova ka hriat ka zuapa chimawm chuan a aw a rawn thian kharh kharh a, ngeiawm zetin!

"Zuapa ngeiawm," ka ti sap a.

Tin, ngai teh, pindan atang chuan ka hlauh em em mai aw chu a lo chhuak ta a.

"Mamma, khawiah nge i lên? I lo va haw hma thin ve. Nizana i lêng i rawn haw chauh a nia. Tunah dar khat a pêl tawh, ka nuih i tiza miah lo lehnghal.

Thãwm dim a ngai ta lo bawk a, 'mi hau ta rau rau' tiin chaw bel leh a hmeh bel chhîn chu ka hawng ri rawk rawk a.

Tin, ngai teh, pindan lam atang bawk chuan ka hlauh em em mai aw chu a lo chhuak leh ta a.

"Zanlai sazu bawk chu, chingit bai leh chaw kâng bâk i hmu lo vang. Ka thin a phûl hma hian va mu lum vat mai teh."

"Nanga hnawhtawt a nih chu a," tih sap pahin pindan ka pan a, mut tuma ka inphelh mek lai chuan chu aw rothap leh chang fak mai chu a lo chhuak leh ta a.

"Ka zilhna awka hi pawm lova i la awm lui zel a nih chuan a tul angin hma ka la ang. A tul chuan high court pawh kan thleng mai ang. A tul ta a nih leh bung thum leh a phelah pawh ka chhuah mai ang che. Mahse, chu chu ka châk lo tih i hre dawn nia aw... Châk hauh loh thil te hi kan ti fo thin tih hriat a tha bawk ang. Muhil hmiah rawh."

Nuihza deuh tak chungin ka mu a, rizaiah ka inthawlh thãn a, ka muhil mai thei si lo va, ka muhil der ta ringawt a!

E hiau! I perfume rim chu a va rawn dangdai leh pek ve!"

Ka ngawi reng a.

"Vawi engzat nge rawn rui haw tawh suh ka tih i hria em?"

"Ka lo chhiar chiah lo va..."

"Iau! Uai! Chutia min tih chu le. Mi va han zah lo lulai ve, i lulaiah tak phel i duh em? I pa ka nih hi, a thlangsappui tawng tak chuan I'm your father!"

"I know...but its my life, father."

"E he he e e heee...! Its my house. GET OUT!"

Ka tlàn chhuak nal nal.

Kawnga ka kal lai chuan ka chung zâwn chu a lo êng phút a. Ka bawk rawp a, "Lalpa, thusawi rawh. I chhiahhlawhin a ngaithla e," ka ti a.

Aw a lo chhuak a. "Ka pain hawrawppui ngeia min hnawhchhuah avangin hringnun hi retheihnain bul ka tan a, retheihna karah hlimna a awm mawlh si lo. Ka tawng a, keima tân ni lovin khawvel tân a ni. Ka nui a, mahni hmasial takin ka nui thei lo. Khawngaihna avanga chhandam nia sawi ka ni a, nih pawh a lo ni mial mahna. Mahse, lainatna tel lova tihboral tur ni tlatin ka inhria a ni. Ka nun hi ka ning, ka inkhaihlum mai tang e."

Aw lo chhuak chu a zawi telh telh a, a zuih ral a, a tâwp ta. Ka êng hmuh pawh chu a thim ta. Chung lam, ka êng hmuhna chu ka en chho va, street light bak engmah ka hmu lo. Street light chu a inkhaihlum ta! Mi va run tak em!

Ka harh zawk a, ka mumang a lo ni reng a. Muhil der emaw ka intih hlãnin ka lo muhil tak tak lo ni reng mai a. Ka mumang awmzia pawh ngaihtuah thei lova rilru a mumal loh leh harh chian loh lai takin ar a rawn khuang thliai thliai a, ka muhil zui nghal a. Dai ngai loh ram panin suangtuahna mumang zâm vel nen chuan kan inchhawm leh bek bek a. Ka pa hnar phit ri pawh ka mang hriat ruai ruai thei chauh a. Thawhlehna nghakin ka muhil ta a.

Chhunzawmna -Bung 2-na.

(Hmangaihna Tuboh hi T.S. Khupchong lehkhabu hmasa ber a ni a, kum 2009 khan tlangzarh a ni. Kum 2012 khan chhut nawn leh a ni bawk).

Share this

TS Khupchong