Mafaa mit a meng ta lo maw!

Tun kar tawp, December ni 27, 28, 29 chho velah ka kal nâ a rawn chhuah reng avangin ka chhungte mangang chuan 'Aizawl lam i pan mai ang u' an ti a, kei chuan, 'A reh ve leh mai ang...a ngai lo. Vawiin lamah a reh loh chuan kan kal mai dawn nia' ka ti a. December ni 29 chhun atang chuan a rawn reh ve leh ta a, kan kal ta lo. Hetiang thil a lo nih takah chuan ka ngaihtuahnaa lo lut ta mai mai chu, Aizawl lo pan ni ila, Mafaa vuinaah ka kal ve thei tur tih hi.

Mafaa Hauhnar hi vawi eng emaw zat thi thanin a lo thang tawh a, chuti chung chuan thih a inhmeh thei chuang lo. Vawiin, December ni 30, 2018 zing dar 5-a a maimitchhing erawh chuan men leh zai a rêl tawh lo va, a chhîng hlen dawn ta niin a lang. Mang a ang a, a thusawi ri leh a thuziak tharlam hriat tur leh chhiar tur awm tawh lo tur ringawt pawh hi khawvel tikhawhartu a ni.

Kum 1997-a a lehkhabu tihchhuah Chawlhna Tuikam kha amah ka hriat tanna chu a ni mai a. A hnu kum 2008 Comedian Search kha kan inhriat tanna chu a ni thung. Kei contestant ka ni a, ani endiktu (judge). Chutah chuan kan inchhaih fiam a, kan inhnial fiam a; a thu leh hlate chu fiamthu bungruaah ka hmang thin. "Kum 1997-ah Chawlhna Tuikam i tichhuak a, kum 10 hnu 2008-ah Thlaler Aurawl i tichhuak leh a, i lehkhabu hming atanga han en chuan i da chak ve hle a ni," ti zawngin ka kap fiam nghe nghe. Chumi tum chuan a poetry pakhat ka duh em em mai, a thupuia Ka hlau tawh e tih a vuah chang khatna kha bah nawkin ka chham chhuak a, Pu Stephen Auhmun-in min lo chhampui nghe nghe. Chu chu hei hi a ni:

Chhan leh vang awmin mi hmangaih suh la,

Chhan leh vang neia mi hmangaih chuanin,

Mi hmangaih chhan leh vang a bo hunin, 

Sir-ah puan ang mi hnawl ngei dawn si a.

Mi hmangaih vang chauhin mi hmangaih la,

Sakhming leh hmel vanga mi pawm chuanin,

Mi awm reng peih dawn em ni chatuanin,

Hming leh hmel a vul reng dawn si lo va.

Buan ang pawmin tunah, duat te’n mi chul,

Ka tih leh nih eng pawh ni se, Thapui,

Khuareiah mi la lawm zel ang che maw?

Ka hlau tawh e, lungchhira luaithli nul,

Hlimna hnâr nge i nih chatuan mittui,

Kipte’n i dawn lungruk mi hrilh rawh aw.

(Hei hi 1996 kuma a phuah a ni)

April ni 28, 2012-a Aizawl Press Club-a ka Hmangaihna Tuboh chhut hnihna leh Nun Tihlimtu fiamthu bu tihchhuah tum khan sawi hawnna (preview) min neihsak tawh a. August ni 17, 2013-a ka tihchhuah Chhum dum kara chhemdam thli pawh hi, a tirah chuan chhum dum kara chhemdam ka han ti ren rawn a, mahse, July ni 21, 2013-a facebook lama a cover ka post chhuah khan Mafaa hian comment lamah 'a bu hming a va laklawh ve, 'thli' tel tur ni awm tak' tia a chhan leh vang te a rawn sawi hnuah Chhum dum kara chhemdam thli tiin ka thlak leh ta a ni.

November ni 4, 2014 khan Pindan Khawhar chu MZP Conference Hall-ah kan tlangzarh leh a. A tirah chuan tlangzarhtu atan Mafaa Hauhnar hi ka sawm thlu a, a aw vek hnuah harsatna dang a neih avangin tlangzarh ni zingkarah Prof. R. Thangvunga sawm thluin ani'n min tlangzarhsak ta a ni. A programme a rawn tihlawhtling thei lo chu hrehawm a ti hle a, "I programme ka tihlawhtling thei lo kha tih takzetin thupha ka rawn chawi e," tiin a theih loh chhan te sawiin thu mi rawn thawn leh thlap a ni.

Kum 2015 khan Beiseina Khawvel ka tichhuak leh a. A kawm hnung lama ka dah chu,

Tuifawn a ngawi a,

Tlang a phul bulh bulh a;

Nungcha an reh a,

Lungtê a au chuah chuah a;

Chhum a zâm a,

Chhimbal a inlet but but a.

Chu hmunah chuan,

Thihna nghakin

Mi fing a ngawi a;

Nunna chaw zawngin

Mi â a au thung —

"Khawnge Beiseina Khawel"

tih a ni a. Hei hi a saptawnga dah tel kher ka duh avangin English-in Mafaa ka lehlintir a. Kar lovah hetiang hian a rawn let a:

The waves lie still and silent,

The mountains rise up and down;

The creatures hushed,

The stones cry out in unison;

The clouds form an arch,

Rainbows billow up in the sky.

There, in that very place,

Awaiting the grim reaper

The wise man holds his peace,

While, searching for subsistence,

The foolish man hollers,

"Where is the World of Hope?"

Ka lehkhabu Beiseina Khawvel nei chuan a kawm hnungah a Mizo tawng hi in hmu ang a, a kawm chhung phek hma lamah a English hi in hmu ang.

Mafaa hian min intinau em em mai a, kei pawh a lakah chuan ka pangchang viau thin. Mizo tawng leh grammar-ah ka râwn thin a, lehkhabu ka tihchhuah dawnah ka râwn bawk a, ka tihbuai tam em em mai a ni. Ka la hriat reng pakhat chu 'hrih' leh 'rih' hmanna ka va zawh kha a ni a. Ani chuan, "Hei hi Jfa pawhin a hmang kawp mai mai chu a ni a...hman a sual lo ve ve. Kei chuan 'rih' ka hmang," tiin min chhang a. Chuta tang chuan 'rih' hlir ka hmang ta a ni. Thu har leh khirhkhan, dik zawk inchuh a awmin 'Mafaa'n engtin nge a hman' tih hi ka thutlukna a ni a, ani'n a hman dan a nih phawt chuan a chhan leh vang pawh hriat tum lem lovin a ring nghal bur mai thin a. Mizo tawng leh grammar-ah hi chuan, 'Mafaa'n a ti, Mafaa'n a hmang' tih hi thu tling, tanchhan tlak a ni tlat atin ni.

Kum 2013 July thlaa BA ka pass hlim khan min lawmpui em em mai a. Tlai khawhnuah midang kâ atangin ka pass thu a lo hria a, "Ka lo hawihhai lo khawp a, zanin tlaiah in khaw Lalpasaia hnen atangin BA i pass ta tih ka hre chauh a, ka lawmpui takzet che. You've landed the moon, TS, now, go and shake the stars!" tiin July ni 18, 2013 zan dar 11:10 khan lawmpuina leh fuihna thu mi rawn thawn a, ka tan chuan theihnghilh phal chi a ni lo.

Ka zinkawng bumboh ve tak hi eng emaw chen mi hriatsak ve avangin hlawhtlinna ka chan chang hian a lo lawm ber emaw tih mai turin fakna leh fuihna thu mi rawn hlãn fo thin a, lehkhabu ka tihchhuah chang te hian a lo kal theih loh pawhin, SMS talin hriatreng tlak leh chhinchhiah reng tlak lawmpuina mi rawn hlãn thin.

Thu leh hla lamah chuan duh hun huna ka tihbuai thin, phone call, sms, whatsapp leh facebook thlenga ka tihbuai chamchi a ni a, lehkhabu tlangzarh, thlirlawk, thusawi tura chhim thlenga ko kala pawt buai thin ka ni. Chuti chung chuan keimahah engmah a phût ngai lo va, a lo kal tur ka hruai ngai lo va, ka thlah ngai hek lo; amahin a lo kal a, a haw leh mai thin. Ka tan chuan u, pu leh pa nih a fawm a! Comedian Search-a a nau sawizawite zinga thleng sang leh a chhuan berte zinga mi ka nih thu te min hrilh tawh a.

JF Laldailova, James Lianmawia, Jimmy L. Chhangte (Hming 'J' veka intan) te hnung a zui zo em em mai a, a thu leh hlaah an hming kan hmu àwl lo va; an thu leh hla tam tak hlutzia min tarlansak a, min ngaihsantir a. Thangtharte thinlungah thamral mai tur thu tam tak a tuh nghet a, heti maia a duhtawk tur erawh ngaihngam harsa ka ti. Ka rilru a na ngawih ngawih.

Vawiduailo damdawi inah a awm tawh a, vawi tam tak ka lo kan tawh. Damdawi Ina a awmpui, a khum bula mute an kal (thih) pawhin ani chuan a tuar chhuak a, a paltlang zel a. Chutiang turah chuan ka ngai a, damdawi ina a awm loh lai ber kherin a liam ta a. Krismas hma lawka Aizawl Civil Hospital Casualty-a a awm, luh an phal tawh loh avanga pawn atanga ka va hmuh vau vau chu ka hmuh tawpna ber a ni ta mai. Engtin nge maw ka han thlah dawn che ni, Pu Mafa?!

Eng pawh ni se, a nung chung ngeia hmu thei tura kan khawvel hman inrual hi vannei ka inti thlawt a ni. Vawiin hnu lama piangte laka ka intihtheihna tur a ni kumkhua tawh dawn si a.

Kumin leh kei

Kumin ka tih chu, he thu ziah hun hi December ni 25, 2018 zan a nih avangin kum 2018 tihna a ni tih a hriat mai awm e. Kumin hian thil tawn hrang hrang, chhinchhiahtlak leh theihnghilh zui tlak ka nei nual a, a zawng a zaa a kip a kawia tarlan theih ni lo mah se, keimaha lang lian deuh, theihnghilh zui har deuh thenkhat han tarlang ila.

Lehkhabu leh kei

Kumin hian lehkhabu pakhat ka sual chhuak a, chu chu Mizoram Election (Results & Statistics) tih a ni. March ni 15, ka pianchamphaa tlangzarh kan han tum zet nain a tlangzarhtu tur lamah rokhawlhna a awm avangin March ni 17, 2018-ah kan tlangzarh ta zawk a. A tira tlangzarhtu tura kan ruat chuan a tlangzarh hman leh ta chuang lem hlei law!

CYMA Conference Hall-ah khatih laia MJA President Pu Vanlalrema Vantawl-in min tlangzarhsak a ni. Inthlan kum te a ni a, copy sangkhat chauh kan siam avangin a zo thuai a; kan chhut belh leh a. Chu erawh inthlanin min han nang zui nen, a zawrh lam buaipui hman loh bawk nen, kan hralh zo hman ta lo. Kan la kawl chuang rui mai.

He lehkhabu ka buatsaih hi hautak ka ti ve hle. Hetiang lam tarlanna lehkhabu chu a lo awm ve nual tawh a, mahse, tihsual tam tak a awm thin avangin rintlak tak siam ka duh avangin a lo buatsaih hmasate zah tak chungin ka'n siam ve rawih a ni a. Data pawimawh hrang hrangte chu Election Commission of India (ECI) record angin ka dah a, history erawh Mizo political history bu hrang hrang ka ràwn thung.

He lehkhabu tih lohvah chuan rambuai behchhan thawnthu, kum thum kal ta atanga ka lo buaipui tan tawh chu buaina hrang hrangin min han nangching nen, hma ka sawn chak lo hle. Hetiang thawnthu ziak tur chuan mahni insit a na hle mai a, kum lamah kan la naupangin rambuai tawnhriat kan nei ve eih bawk si lo. Tin, a taka thil thleng tam tak kan hre ve ràn bawk si, thawnthu anga ziah tum bawk si, ziah dan tawk thiam a har ka ti hle. Chuti chung chuan rualawhna avang leh thahnemngaihna avang zawkin, thangtharte rilrua nationalism tuh duhna te, rambuai thawnthu awm belhtir duhna te avangin kum thar, 2019-ah chuan sîk thlûk ngei ka tum a ni.

Politics leh kei

Nikum lam khan party-ah ka lut tawh a (chhiar zau duh tan — Party-ah ka lut ta mai), kumin hi party luh hnua election ka hmachhawn hmasakna ber a ni. Campaign-in hmun hrang hrangah ka zin nasa hle a, Zoram khaw hrang hrang ka la hmuh ngai loh ka hmuh tam phah hle. A tawpah hlawhtlinna kan chang ta hlauh va, tha leh zung senga thi leh thau pawlha lo bei ve nih manah hlawhtlinna chan chu a lawmawm duh hle. Kan khua Vanbawng hi Chalfilh bial a ni a, MNF candidate la tlin ngai miah lohna a ni. He bialah ka theihna tam lo hle mah se, theihtawp ka han chhuah ve tauh tauh a, a vannei zawkah kan tang a, ka lawm hle a ni.

Tih tawhna vek vekah chuan ti vak mai chi ka ni reuh a. Hmun hrang hranga zinkuala campaign mai bakah party thil facebook page & instagram-a boost (man chawia advertisement tih) te, candidate-te interview-a youtube lama dah chhuah te (hei phei chu kan tih hmain party dang ti an awm ka hre lo, party leader bik interview ang chi lo chu), pic meme an tih ang chi, thlalak thusawi thei deuh deuh han siam te, pamphlet/leaflet siam chungchangah te midang rualin theihtawp ka han chhuah ve a ni. Heng ka tihna kawngah hian party sum mai bakah mahni sum sênna neuh neuh ka nei nual mai. Ka tang em a ni.

Tin, computer thil khawih nasa ka nih avang leh thuziakmi ka nih avangin candidate thenkhat banner, poster, sticker leh business card siamsak te ka nei nual a, tin, thehdarh tur an chanchin ziahsak leh an tlin hnua lawmthu sawina thlenga siamsak hi ka nei nual mai. Chungte chu ka tangkai vena nia ka hriat avanga ti mai ka ni a, phût lêt leh beisei lêt neia ti erawh ka ni hran lo; ka tang em a ni (ka'n ti leh ngat).

Zirna leh kei

Kumin chhung hian vanneihthlak takin, kum 2016 atanga ka lo beih tawh Master of Philosophy (M.Phil) chu Mizoram University atangin ka zo ve hlauh a, A+ grade-ah ka zo nghe nghe (chhiar zau duh tan — Ka mittui a parawl ve hial mai). Politics leh research chawhpawlh ka nih avangin a zawng zawng beih a harsa hle a, damlohna neuh neuhin min lo tlakbuak ve chhen bawk nen; chuti chunga hetianga ka zo phei hi, phu lo pawh ka inti letling hial. Pathianin thawkrimte mal a sawm thin tih erawh ka hre chiang hle. Kan khaw YMA-in krismas leh kumthar inkar (December ni 28 zan)-ah zirlai titha chawimawina an neihah chawimawi tur zingah min telh nghe nghe.

M.Phil dawt leh (next step) chu Doctor of Philosophy (Ph.D) hi a ni deuh sa rûn a, 'i chhunzawm dawn em' tih zawhna pawh ka dawng zing narawh e. Mahse, tun dinhmunah chuan chhunzawm ka tum lo. Harsa leh hrehawm tinreng tuara ka zir tauh tauhna hi sorkar hna thawh nana hman ka tum lo va, zirna lamah chuan ka thlen chin hi tawk ka ti ta rih. Mahni kut ngeia ding thei turin ka zir chin hi tawk ka ti ta viau a; hma lam hun erawh Pathian thu thu a ni e.

Thuziak lama kuthlei ve tak ka nih avang leh ka subject hi literature a nih avangin, 2015 kuma M.A kan chhuah tirh tê khan college thenkhata thawk tura sawmna hi ka dawng ve a. Kei akara min duhsaka min duh derte an zahawm hle nachungin a engah mah chuan ka thawk zui ta lo. Kum 2013-2015 Mizo Department of Mizoram University te hi MZU Class of the Year kan ni a, a phu pawh kan phu! Zir chhuah hnu thleng pawhin kan thiante an entawntlak hle a, hna zahawm tak tak an thawk zui a; kei tih loh chuan hnathawh an nei vek tawh hial awm e (a tam zawk chu zirtirtu hna a ni). M.Phil thlenga ka batchmate-te pawhin university-ah hna an thawk vek tawh a ni.

Sorkar hna (central & state) hi dil ka tum lo, ka ti thin a, tun thlengin vawi khat mah ka la dil ta lo rëng a. Thiante'n hna tha tak tak thawka thla tina sum an han lakluh tan tan hlawm takah chuan, rualawh a na duh hle a, mitthlaah chhungkua a lo lang uai uai ve chhen bawk nen. Mahse, ka tum ber leh ka duh ber chu sorkar rinchhan lova intodelh a ni. A la ni reng a, a ni reng bawk ang.

Natna leh kei

Pathian khawngaihna azarah, natna tesep neuh neuh nei mah ila, taksa lamah harsatna lian tham em em ka nei lo. Kum tawp lamah ka lo neih rûk ve reng thin, zunkawng tha lo chuan mi tibuai viau a, ka krismas hman thlengin a tikhaihlak a ni ber. Tun hma, kum nga vel kal tawhah khan zunkawng tha lo hian min lo tibuai tawh a; zun test-naah zunkawnga thi (blood) a lo tam lutuk a ni awm e. Tui in tam leh damdawi min chawh a, tihhlawhtlin a harsa ka ti dun hle!

Kumin chhovah ka taksa a hah deuh nge ni, chu bawk chuan min tibuai ve ta fo mai a. Kum laihawlah daktawrte ka han pan leh lawp lawp a. Chutiang a nih laiin December ni 14, 2018 zingkar khan ka thil pawimawh ti tur chu chu nâ bawk chuan min tibuai ta a. A tawrha tawrh zawh rual a nih tak lohvah chuan ka awmna bula damdawi in hnai ber LRM Hospital-ah kan han lut chawt a. Nachhawknain min chiau a, zun kan test bawk a. A ngai tê bawkin zunkawnga thi (blood) awm bawk chu an lo sawi leh a. Chhun lamah Trinity Diagnostic Centre-ah ultrasound te kan han ti a, ka kal (kidney)-ah lungtê a awm a lo ni. Zun chhuah tham lek an tih avangin, zun chhuah tumin tui ka in tlauh tlauh e.

A tukah Mizoram sorkar thara council of minister-te lakluh hun a ni a, Governor chenna tuala lakluh inkhawm buatsaihah nuam zãn lo chungin ka tel a. Programme laklawh laiin ka nâ a rawn chhuak a, hun pawimawh zual a zawh hnuah a rang a rangin ka tlàn haw nghal a, a hrehawm hle. A na lutuk hi mittui a tla zawih zawih mai a ni. Kan nat dan hi a ngeiawm a; damlo han tih dawna ni chiah si lo, dam tak tak si lo kan ni. Nâ a rawn chhuah hian a na vak a, a reh laiin a tha leh viah a. Thiante min lo kan tum an awm pawhin, 'damlo tak tak ka ni lo ve, kan ka ngai lo' ka ti thin.

COM lakluh ni-ah na vel mek!

Pumpui tha lo hian min tibuai ve reng a. Zan men rei, chaw ei mumal loh hi sim a harsa bawk si a; Trinity lamah bawk chuan endoscopy kan lo ti tawh a, pumpui lâwng, nasa vak lo ka lo nei a ni awm e. Dam ka la tum nasa mai si a, inenkawl uluk ve viau chu a ngaih hmel. Kum thar lam chu taksa hriselna ngaih pawimawh kumah ngai ila, inentir deuh chhen tawh teh ang.

Krismas leh kei

Ka zunkawng tha lo a lo chhuah takah chuan, lirtheia chuanga zinkawng zawh ka zuam zãn lo va. Kan khuaa krismas hmang tura haw pawh thei lo turah ka inngai hman hial a ni. Nimahsela, nâ a rawn chhuah zui tak loh avangin December ni 1, 2018-ah ka haw ta hram a. Mahni khuaa krismas leh kumthar hman hi ka ngai pawimawh hle thin a, chhungkuaa hmanho ka duh vang a ni. Tum khat erawh krismas ka hmang thei lo tawh a, kumthar erawh ka hmang hram tho va. 

Naupan lai ang kha a ni thei tawh lo va, krismas pawh inkhawm tlut tlut mai loh chu han hman tehchiam dan a awm vak lo. Kumin pawh krismas ni, ni 25-ah ka inkhawm kim thap chu a nia! Laptop ka hàwn a, movie ka hawn tel teuh bawk a, a kar laka thil pawimawh chhut tih loh chu ina ka awm chuan movie ka en tlut tlut mai a ni. Laptop ka neih hma chuan lehkhabu chhiar tur ka hàwn thin a, ina awm chuan lehkhabu ka chhiar tlut tlut mai thin. Laptop ka neih hnu hian ka hawn ta zeuh zeuh a, ka haw hmain movie en tur hi ka download khawl teuh a, krismas leh kumthar vuakvetah ka en tlut tlut mai thin. Thil sual kan ti lo ber!

Duhtawk thut ang. A dang pawh ziah tur a la awm teuh mai a, Ngaihzawng leh kei tih pawh ziah loh zingah awm mai teh se. Thingpui ka in ang a, earphone ka vuah ang a, movie ka'n en leh mai teh ang.

Ka thianpa chu Pastor a ni ta!

Vawiin, Dt. 9th December, 2018 (Pathianni) khan Electric Veng Presbyterian Kohhrana Synod Inkhawmpui neih mekah ka thianpa V. Lalmuanpuia (Mamuana) chu pastor atan nemngheh a ni ta a, a bial vawn hmasa ber tur chu Ruprai, Tripura-ah a ni dawn a ni. Amah hi West Phaileng Pastor biala Pro-Pastor ni lai a ni a, kum 2015 Synod Inkhawmpuiah Pro-Pastor atan nemngheh a lo ni tawh a ni.

Pastor thian ka nei nual a, a then chu hmelhriat satliah te a ni a; a then pa ena ka en theih te, a then ka pu tur te an ni nawk. Ka pu (ka nu pa) hi pastor a ni a (ka pa chu a ni lo chiang!), pastor te hi chu ngaisang tak ka ni, nih erawh ka ni châk ngai hauh lo thung. Tichuan, naupan têt atanga ka thian kawm, pastor ni zui ta awm chhun chu Pastor V. Lalmuanpuia hi a ni. 'Ka thianpa' tih hi ka zak lo zel a, keimah zawk hi ka inthlahrung ta zaw mah.

Tlangval kum 30 chuang awrh chauh a la ni a, nula a lo bêm tawh, lo duh lotute chu (an awm a nih ngai chuan) an inchhir hle tawh ang. Mizoram Presbyterian Kohhran pastor ni thei naupang berte zingah a tel ka ring. Kei chang ni lo, a khaw nâwtin kan chhuang a, Pathian thu (BD) a zir tirh atang tawh khan Vanbawnga a haw apiangin pulpit an la chantir zat zat a, Vanbawng hian a chhuang reng tawh ang a, a hming hi khawii berah emaw chuan ziahin a awm reng tawh bawk ang.

Kan biak Pathian hi pa nei lote pa a nihzia tilangtu chu Mamuana hi a ni. A naupan laiin a pain a boralsan a, a nuin a fate zawng zawng a enkawl puitling vek a. Hna tha tak tak thawkin, nupui pasal tha tak tak an nei hlawm a. Unau mipa pahnih zingah amah hi a naupang zawk niin pasal a la nei lo va, unau hmeichhia pali-ah an naupang berin pasal a la nei lo bawk. Mahni tawka eizawnna nei vek, kohhrana inhmang em em chhungkua an ni a; hei vang hian pa nei lote pa chuan mal a sawm a, hna azawnga hna zahpuiawm loh ber mai chu a kutah a lo tla ta a ni ber.

An unau zinga a upa ber Miss Mali (Pi Malsawmtluangi) hi Middle School-a min zirtirtu a ni a, (kan belh hlek ang a) pawl ruk kan zir lai khan class-ah zirlaite hi dingin thawnthu phuahchawp min sawitir thin a. Nakinah mipui hmaa thusawina hun te in la nei ang a, nangmahni inzirna tur zel a ni, a ti a. Thlawhna kawng chhia, tih vel mai mai te ka sawi thin. Kan miss khan a lo thlir thui hle mai a, tun hnuah hian mipui hmaa din avanga zâm te, thusawi hreh tût ang chi te ka nei ta miah lo. A u mipa hi kan khuaa LPS en theih tura la luttu a ni a, kan khuaa cable TV sub-operator hmasa ber a ni. A u hmeichhia pakhat hi kan khaw nula zaithiam ber anga kan ngaih thin a ni. A u chiah hmeichhia Mawipuii hian hmanni maiah pasal a nei ta bawk. A nau Matei hi naupan lai (tleirawl lai a ni mah ang chu)-a kan thianho star rawn a ni, tih te han zep tel ila. Ani pawh hi zaithiam em em mai a ni a, Mizo Idol, Icon tih vel tam tak ai chuan thiam ka ti zawk daih a ni. Chhelo ropui lehnghal.

Kei aiin kum tlemtein a upa awrh chauh va, naupan laiin kan inkawm nasa hle. A nu leh ka nu hi an inkawm ngeih em em a, a nau leh ka nau hi an inkawm ngeih em em bawk a; chhungkaw inkawmngeih tak chu kan ni hrim mai. Aizawlah lehkha zir tura a awm bo hma avangin krismas leh kumthar hmang tura a lo haw hian kan inzui chawt thin. Kan han tleirawl chho va, kan tlangval chho va, ngaihzawng thlenga inhrilh thin kan ni a, tun hun hi inpuanna hun erawh a ni law! Govt. Aizawl College-ah keini hmaah daih a chhuak a, a college luhnaah kher ka lut zui a. College a chhuah veleh ATC-ah BD zirin a zir chhuah hnuah Pro-Pastor atana lak niin, tunah Pastor hial a lo ni ta.

Keimah ang thova ram leh khawtlang vei tak, khawtlang hmasawnna leh thatna duhtu a ni a, ani nena tangkawpin thian dangte kan sawm khawm a, kum 2012 November thlaah Vanbawng Students' Union kan tharthawh a, Govt. Aizawl College-a Students' Union leader ka nih lai a ni a, GAC SU Room-ah ngei mai. Chu chu tun thlengin a la kal vung reng a; mahse, hruaitu kan ni ta lo. Ani kohhran rawngbawlna lamah, kei ram rawngbawlna lamah. Mipui ngaihdanah erawh kan nihna, kan dinhmun, kan kalna hi a intlaknat hleih dawn mang e!

Pro-Pastor nia West Phailenga a awm laiin, thil tul tia Aizawl a lo zin chang chuan ka in luahah rem lo chung chung pawhin mi rawn tlawh ve ziah thin a, kei ve thung erawh chuan, West Phailenga a quarter ka la thleng lo. West Phaileng-a a awm hnuin lehlangin party thilah kan zin tawh a, ka tlawh hman ta lo va, kan inbe thei tawk chauh a ni. Nikum lama West Phaileng KTP Inkhawmpui Lian-ah te khan kal ve chu ni ila, ka'n thlen chilh ve ngei tur a ni a.

A bial hmasa ber tur Tripura state-a Rupra khua hi Agartala chhak lam km 40 vela hla, Mamit atanga km 99-a hlaa awm a ni a, Bengali hi an tawng hman ber a ni a; Bengali tawng hmannaah na na na chuan ka thianpa chu a zuk hawihil rih hlein ka ring.

Pro-Pastor atana an lak hnu khan thu tawi — Ka țhianpa duhtak Mamuana tih chu ka ziak a, chutah chuan naupan laia kan inkawp dan te, ka tana thian rintlak leh hriatreng tlak a nihzia te tlem ka ziak a, he thu chhiar hi chuan lo chhiar tel ngei ula ka ti hle.

Apa Kungtea sunna

Pu Lalrintluanga @Mapuia (Taituka/Apa Kungtea) hi, a pa hi Vanbawng khaw chhuak a ni a, a pu hi zirtirtu hmasa leh lar tak Vaikhawla a ni a; Vanbawng leh a chhehvel khuaah na na na chuan hre lo fa an awm lo vang. Zirtirtu Vaikhawla vanglaia Vanbawng awptu lal Lallula Sailo kan chawimawi tlai ber kherah Vaikhawla tupa chuan khawvel a chhuahsan ta a ni.  

A thih zana a rawngbawlpui ṭhin pakhatin a chanchin a sawi, amah ka mitthlaa ka hlimpui leh ka nuihpui tawp hleih theih loh chu - ṭum khat an rawngbawlna hmunah a (Apa Kungtea chu) lâm a, inkhawm hruaitu ṭhutna zâwn a thlen apiangin a va signal zeuh ṭhin a ni âwm e (amah ka mitthla hian inhmeh ka ti ngawih ngawih!). Inkhawm hruaitu insum hlei thei lo chu tlema tlemah a mualpho lo chauh a ni.  

A thih zanah vêk a ṭhianpa Pu Mapuia (H. Rotluanga)'n a chanchin a sawi bawk a. ICU-a a awm hmasak chanchin a sawi a, amah a harh chhuah tawh hnu, doctor-in a la chhuahtir hma siin lungphu tehna khawl (kal zet zet ṭhin kha) a en reng a, thaw lovin a han awm vang vang chhin a, khawla lungphu enna chu a kal ngil parh a; a han thaw leh hawk ṭhin a, a kal chho leh phut zel a ni âwm e.  

Chutiang chuan, thihna luikawr ruama a awm lai leh, thlarau lama a chan chhah lai ber pawhin fiamthu hian a kalsan ngai reng reng lo. Fiamthu hi a tuipui a ni mai lo va, a nunpui a tih theih hial ang! A chezia hi mi tihlimtu a tling a, a ṭawng hi mi tihlimtu a tling bawk a. Tunah zet chuan a ngawih tâk reng avangin Zoram mipui ngaih a tiṭha lo va, khati zat mai kha mipui an pungkhawm ta rêng a nih kha.  

Chuti taka inchu e kha e kan ni hran lo. TV lama a drama chan, Taituka te kha ka hmelhriat ṭanna chu a ni mai. Chutih lai chuan a taka hmuh phak, kawm phak, khawih phak turah ka ngai ngai lo va, TV aṭanga mi lar kan ralkhat ngaihsan ang kha a ni mai a ni; Zephyr Drama Club lama tela Mapuia te nen an han inkawp chho tak tak chu Zoram mipui kan nui hum hum a ni ber mai.  

Kum 2005 kha Durtlang Leitan-a ka awm lai a ni a, Leitan-a a ṭhiante pathum nen 'Gospel Echo' an din a, 'Kan hnenah i awm' music video rawn siamin a hit hle a, ka ngaithla nasa thei hle. 'Aw Pathian' tichhuak lehin Zoram a chiah hneh em em zel a. Krismas hla 'I zaipui ang' tih te rawn siam lehin a hit em em vek mai a; an band member R. Lalhmangaiha @Kaka (Mizo idol) a boral khan a pualin 'Ngaihlai Lalhma' an rawn tichhuak leh a (Johan H. Lalmalsawma pawh a tel tawh a), 'An chawl ngai lo' tih te an rawn hit-pui hle. An zai hi ka ngaithla nasa a, tunah chuan hmanlai a ni dawn ta reng mai.  

Tun hnuah LPS FTH channel lamah a rawn lang leh fo va. Ṭum khat chu an programme pakhat 'Zeldin Titi'-ah Mapuia nen min lo zeldin tawh a (a video ka kawl nghe nghe), chu chu ka ngaihlu hle. Naupan laia ngaisang taka TV kaltlanga kan lo en ṭhinte'n kan hming an han lam ve ta mai kha, ka tan chuan ngaihhlut loh rual a ni lo.  

Nikum lama damdawiina a awm lai khan Zoram pumah thi thanin a lo thang tawh a. Zoram hriat hlawh, mi lar takte hi thi thanin an lo thang duh hle a lo ni. Zaithiam Thartea te, ziakmi Mafaa te pawh thi thana lo thang tawh an ni! Hmanni maia damdawiin ICU-a a awm hnu, a hnuk la chah hma khan thi thanin a thang leh bawk. Vawi hnih ngawt thi thana thang dang awm ve tak maw. Chuti khawpa Zoram ngaihven hlawh a ni. Tun ṭum erawh a thi ve tak tak ta a ang ta ngei mai.  

Damna petute meuh pawh thihna hian a zuah lo va, an mihringpuite hnena hlimna thlentute pawh thihna a lo thlen meuh chuan lungngaihna thlentu an lo ni leh ṭhin. Zoram tinuitu khan Zoram a tirûm ta a ni e. Anni ang hi khawvel hrehawm tiziaawm theitu an ni a, nun hrehawm tikiang theitu an ni. Fiamthu hmangin nun beidawnga mahni intihhlum hreh lo eng emaw zat nun an chhanchhuak tawh a, ani erawh chuan chhanchhuaktu a nei ve ta lo a ni e.