August ni 2-5, 2023 chhung khan phairam hla tak Bhopal khawpui, Madhya Pradesh-ah ka zuk zin a, he zin hi ka tan a pawimawh avang leh, ziaka dah that ka duh avangin ziahna hun remchang ka neih veleh ka han tlailam umpawng par ta a ni.
He ka zinna hi Sahitya Akademy (National Academy of Letters) buatsaih, "Unmesha: International Literature Festival" a ni a, hla (poetry) ka zuk chhiar a ni. June thla khan WhatsApp lamah message ka dawng a, he festival-a tel tura sawmna niin ka email min dil nghal a. Ka email ka hrilh hnuah June 22, 2023 khan an Secretary, K. Sreenivasarao hnen atangin sawmna lehkha ka dawng ta a. Ihe lovin ka lo aw ve ta mai a ni.
Mizoram atangin he huna tel tur hian mi paliin sawmna kan dawng a. Dr. Zoramdinthara (ani hi Akademi-ah General Council Member a ni mek) te, C. Januari (Jane Chhakchhuak) te, Lalthantluanga Chawngthu (Tluanga Chawngthu) leh kei te kan ni. A hran theuhva sawmna an rawn thawn takah chuan tu tu nge an sawm tih chu a tirah ka hre lo va, mahse, programme ruahmanna an rawn thawn takah chuan ka hre ta chauh a ni.
Kan inhriat pawh tawn tak loh avangin a kal turte pawhin a hrang theuhvin mahni kalna tur kan buaipui a, kei erawh chu Sir Ramdina nen inthurual kan tum ta thung a, thlawhna ticket pawh kan la vek a ni. He festival-ah hian (sawmna lehkhaa an tar lan angin) an mi sawm zawng zawng chu kal leh haw lam, thlenna leh ei leh in bakah honorarium Rs. 10000 theuh an tumsak a, thenkhat chu Akademi-in an kalna tur ticket an rawn book-sak a, keini erawh keimahniin kan book a ni.
Chei! Mahriaktein maw...
Thlawhtheihnaah hian tum hnih/thum chauh hi ka la thlawk a, chu pawh thiante leh thurualpui nei zelin a ni a; Guwahati leh Shillong tih bawr velah chauh a la ni zui a. Tun tum hi ram hla ve deuh ka thlawh vena tur chauh a ni a, chu mai ni lovin kum 2015-a Study Tour-a Delhi kan thlengthla tih lohvah chuan northeast ka pelh ve hmasak berna tur a ni bawk. Nimahsela, keimah chauh ni lo, Sir nena kal tur kan nih avangin ka thla a phang chuang lo.
Chutiang a nih lai chuan, kan kal hma ni August ni 1, 2023-ah chuan ka kalpui tur ber, Sir Ramdina chuan a thulh ta thut mai. A nu damdawi ina awm a that loh tak deuh avangin zinsan chi ziazang a ni lo va, hreh takin min thulhsan ta a. Ani thulh avanga ka thulh ve zel hi a remchang si lo, a hun hi a ropui bawk si. Huphurh em em chung chuan mahnia kal turin ka inbuatsaih ta a.
Thuam pawh a awlsam leh zangkhai thei ang berin ka inbuatsaih a. Zin bag pangngai pawh ni lo, ka laptop bag tê chu ka ak leuh leuh a, zin dawn zingkarah khiangkawi ipte ka va lei chawp a, chutah chuan electronics thil te ka dah khawm bawk a. Chutiang chuan ka inbuatsaihna chu a zo a ni ta mai.
Aizawl atanga Lengpui chu ka scooty (access sen) tar tawh lam nen kan ri thla ve bap bap a. Mahnia thlawhtheihnaa la zin ngai lo, ram hla ka kal lo, vai tawng thiam bawk si lo chu a tawn tawn tawng turin ka arkawh chhuah ta tawp mai a nih ber chu! Ka thawhpuite leh thiante bulah chuan, "Tluang taka Inrinni-a ka lo let leh a nih chuan ka confi tawh viau ang" ka ti ka ti mai reng a. Lengpui Tumhmun bulah chuan scooty ka riah a. Zinkawng ka tan ta!
Thlawhtheihna zinkawng chanchin
Ka zinkawng tur hi Aizawl atanga Kolkata, Kolkata atanga New Delhi, New Delhi atanga Bhopal a ni a, tluang taka kan thlawh chuan zanah ka thleng dawn a ni. Mahni inrintawk tawh loh mah nak alaiin, thlawhna tumhmun-ah chuan keia lo bangbo an lo awm ve leh chhawng a, chungte chu intihre ve fahran hian tih dan tur te ka'n hrilh kual vel a, a ruk tak chuan ka zak deuh. Chhuah hun nghaka kan thut thap lai chuan mi titi ka ngaithla ru kar a, Delhi thleng tur, a ruka an tih dan entawn zel tur leh a tul pawha zawh bawrh bawrh turin! Thleng tur a mual mual chu an awm ngei a, tlemin thla a muang hret.
Lengpui atangin kan han thlawk chhuak a. Tun hma ka zin te kha chuan thlawhtheihna chuan hi nuam ka ti a, tun tum erawh ka rui deuh chhawlh mai, nuam ka ti thei lo. Tluang takin Kolkata Tumhmun chu kan thleng a. Ka thlawhna hi connecting a nih loh avangin Kolkata-ah hian check in tih leh a ngai a. Ticket lah agency pakhat kan book-tir a nih avangin web checkin ka ti thei si lo. Vanneihthlak takin Mizo nu pakhat, sumdawnna buaipui tura Delhi thleng tur hi ka tawng hlauh mai a. Thlawhna Tumhmun chhungah chuan min han vei kualpui vel a, thla a timuang ngei mai.
A chhungah chuan Self Checkin Machine hi a awm a, ATM ang deuh khawl pakhat, mahnia checkin theih maina tur a ni. Chutah chuan ticket QR-Code scan-na tur a lo awm a, ka'n scan-tir chu a hmu thei tlat lo mai a, ro a buai tan! Ka thiannu chhar thar lah chuan chu bak tih ngaihna a lo hre bik der lo! Kan hawi kan hawi mai a. Chutia kan hawi lai chuan Bhopal-a kal ve tur Nu Jane-i te nufa nen kan inhmu hlawl mai a, a nuam asin aw! Mahse, kan chuanna tur a inang leh bawk si lo va, a nuam rei lo!
 |
| Jane Chhakchhuak nen Kolkatta tumhmunah |
Kolkata-ah chuan thlawhna chhuah hun an delay a, Delhi atanga tlang leh nghal tur ka nih avangin ka hmanhmawh rilru hle, keia hmanhmawh lahin awmzia a nei hauh si lo. Tlai feah kan chhuak a, Delhi kan thlen rualin hmanhmawh baklengin ka thlawh chhuah lehna tur ka buaipui a. Delhi Tumhmun nge nge chu, a lo lian ngang mai. Kan vei vat vat a, Mizo ang deuh pakhat hi zunram thiarna hmunah ka hmu a, ka be chawt a, a lo biak theih ve mai a! Ani pawhin min hrilh thui tur a hre vak lo, a hmanhmawh avangin min kalsan leh mai a. An TV lian ka ti mai, chutah chuan ka'n en vel a, kan chhuahna tur lam a lang si lo.
Kan chhuah hmain Sir Zara (Dr. Lalzarzova) hian, Airport-ah chuan security-ho hi saptawng an thiam lo va, an biak tlak loh. Airport-a thawk pangngaiho hi an thiam bakah an hawihhawm a, i zawt zel dawn nia" min lo ti lawk thlap tawh a. A thawk pakhat ka va be chawt a, ani chuan ka chhuahna tur lam chu chung lam a nih thu min hrilh a. Chung lamah ka chho ta chawm mai a.
Ka boarding pass-ah gate number a lan loh avangin a awmna ka hre lo. In chungah a thawk pakhat ka zawt leh a, ani chuan min kawhhmuh leh mai a. Hmanhmawh takin Bhopal chhuahna lam ka pan ta a. Ka thleng chu an lo reh thap mai a, a thawk pangngai, form haho kha hmuh tur an awm si lo, a chhuak tawh em ni aw ka ti rilru a, hmanhmawh takin ka va phei tlang puat puat. A chhung atanga chhuahna a lo inkalh bur bawk si! Ngaihtuahnain a vak thui hman teh asin aw.
Chutih lai tak chuan vai tlangval pakhat hian min lo bia a, ka va pan hnai a, kan thlawhna tur a lo la thlen loh thu te, an delay thu te min hrilh ta a. Anni pawh Bhopal thleng tur tho chu an ni a. Hahdam angreng takin, hah tak chung siin ka thu leh ta suai suai a. Chu hmunah chuan ka khiangkawi ipte zia ang deuh ak mi pahnih ka hmu a, anni pawhin min thlek min thlek mai a. Min pawh hreh deuh a nih ka ring a, ka va pan hnai a. Tripura atanga Festival-a tel tur, Molsom mi an lo ni a, kan inbe luam a.
 |
| Tripura-a kal pahnih nen Delhi Tumhmunah |
Tichuan, harsatna dang tawk lo chuan kan thlawk chhuak ve leh ta a ni. Thlawhna chhungah chuan Ladakh atanga lo kal putar pakhat nen kan thu dun a. A tawng duh em em mai a, kan titi reng a. Mizoram a hriat leh hriat loh te ka'n zawt ve luam a, a lo hre ve teh meuh mai a, kal erawh a lo la kal lo. Remchang hmasa bera tlawh turin kan insawm a, phone number te kan inpe a.
Tluang takin Bhopal Tumhmun kan thleng a. Zan a rei chho tan tawh nain, Festival kal tura thleng an awm luih luih mai a. Sahitya Akademi lam atanga khualchhawn an lo awm nual a, taxi counter-ah duty pahnih an awm bawk a. An han buai em em khawp a! Rei fe ka nghah hnuah chuan, ka thlenna tura an ruahman lawk Hotel Lake View-a thleng ve tur pakhat, Meghalaya mi, taxi lak tur vel tifel tawh nen kan inhre pawp ta hlauh mai a. A ticket lak saah chuan ka bet a, a zatve ka gpay mai a. Thlawhtheihna Tumhmun chu kan chhuahsan ta vau vau mai a ni.
Bhopal kan thleng ta
Tumhmun atanga kan thlen in tur, Hotel Lake View kan panna kawngah hian VIP motor, riau riau tiri riau riau hi kan tawng nual a, kan ding zeuh zeuh. Kan taxi driver lah chu a'n sual thiam em em mai khawp a. Kan thlen in tur kan sawi pawhin, "Hotel Lake View chu a tam alawm, a eng ber nge?" a ti tlat a. Kan thlenna tur chungchang min rawn hrilhna address te chu kan entir a, Shymala Hills a nih thu kan sawi pawhin, chutah chuan Lake View a awm teuh, a ti tlat mai a, amah lah chu a kai chhú lehnghal a, a palian fu bawk si. Keini lah, ka chuanpuipa chu keia la patê ve leh chhawng, thahrui ilo fahran pawh zan tam riak pai lo fahran mai hi a ni a, a buaithlak ru duh hle.
Hotel phone number pahnihah te chuan kan call a, an la thei bawk si lo. Hotel Lake View pakhat chu kan thleng ta phawt a, khualchhawn chu kan va zawt chiang a, kan thlenna tur ngei a lo ni a, kan hah a dam leh ta suai suai mai. Kan chhuah dawnah driver chuan Rs. 50 a la dil belh zui a, kan thianpa chu a hek ta hlek a nih kha. Hotel luh pahin, "Driver kha a sual ti raw?" a rawn ti su su a! Ka thlenpuipa kha thla ka lakpui ta miah lo. A pawi ka ti hle.
 |
| Kan thlen in, Hotel Lake View |
Hotel chhung kan thlen chuan Akademi atangin chu hotel viltu tur chu a lo awm reng a. Kan awmna pindan an tifel hnuah palai kalte thilpek hrang hrang — badge te, programme chhut kaina lehkhabu te, palai zawng zawngte chanchin tawi ziahna bu chhah pui mai te, sawmna lehkha official tak mai te, chu khawmpui puala sailungvara siam thingpui inna no te, pen leh note bu te, nihawi par chilh khawm parthi leh chung zawng zawng dah khawmna bag te min pe nghal a. Kan pindan lam kan pan phawt a. Tlai takah zanriah kan kil a ni.
Aizawla ka tukthuan ei tih loh chu eng mah ka la ei lo va, thlawhna chhungah eng mah ka ei bawk si lo, ka ril a tam hle mai a. Zanriah ei teuh ka tum rilruk em em laiin thil thlum lampang an lo uar ngang mai a, keia thlawhna rui deuh chhawlh, luak chhuak reh hlei thei lo nen, ei theih alawi pawh ka nei lo. Tam hnem chu eng emaw zat ka ei ve a. Ka inbual hnuah tui takin ka muhil ta a ni.
Hun ropui takah mahriaktêin
A tuk chu August ni 3, 2023 a ni a. India President Droupadi Murmu chuan kan Festival a hawng dawn a, Madhya Pradesh CM bakah state hrang hrang Governor te, mi pawimawh tam takte chu an awm bawk a. Chuta tel vek tura beisei kan ni. Mahse, ruah a sur reng avang leh, ka chauh ve riau avang te, ka poetry chhiar tur lo practice te ka duh avangin ka kal ta lo. Nilengin keimahin ka awm a, theih ang tawkin ka inbuatsaih a, ka mu hahchawl der der mai bawk.
Chumi ni tlai lam chu Nu Jane-i poetry chhiar hun tur a ni a, tawiawm ve ngei ka duh avangin tlai dar nga rik hma hlekin ka chhuak a. Kan chhuahvahna tur hi hotel-a min buaipui tura duty-te'n an ko zung zung mai a, an inbuatsaihna a tha hle. Festival neihna hmun hi Ravindra Convention Center a ni a, building lian em em mai pahnih chu a lo ding thiang rial a. A lian zawkah chuan ka'n va lut phawt mai a. A chhungah chuan programme hrang hrang neih theihna tur pindan a lo awm teuh mai a, hall pui ber a awm bawk a. Nu Jane-i te hun neihna tur Anjani Auditorium tih a ni a, chu chu mi ka zawt kual a. Zawh theih alawi reng an lo awm lo. Keiin vai tawng ka thiam si lo, anni'n saptawng an thiam bawk si lo. A programme inziahna ka entir, mikhual ve tho an lo ni zel bawk si! Hall lian berah ka lut chawm mai a.
Tan hun chu a ni tawh. Chu hall dawhsanah chuan vai hnam lam ni awm tak hi an lo entir a, an lo inchhawng sang em em mai hi a lo ni a. Ka programme sheet ken lai nen ka entawn zak zak a, a inang em tiin. Poetry reading neih hma chiah hi Discussion on Cinema & Literature hun a ni a, hnamlam an entir chu inmil chiahin ka hre lo. Ka bula mi te, lo kal remchang te ka zawh pawhin 'aw' an ti nge, 'aih' an ti tih pawh hriat loh hian lu an thing a, an tawngin an rak zui mai zel a, buaithlak tak a ni! Dawhsana banner an tar chu thla ka la a, ka thiannu Mami, hindi teacher hi ka va thawn a, hall hming tih vel a lo inziak tel lo ni awm tak a ni a. A tawpah ni thei nganga ka hriat loh bakah, a hmuhnawm fahran loh em avangin hall chu ka chhuahsan ta a.
 |
| An inchhawng sang hlawm a nia aw! |
 |
| An hmel chhiat em avangin thla ka lakpui tawp, kei eng lua ni bik lo hian. Thianpa Zuala thiante ni awm tak an ni e. |
Tichuan, hall pakhat zawk lam ka pan phei a. A chhung luh dawnah journalist pakhat ka hmu a, ka han zawt chiang chu chu building-ah ngei chuan ka kal tumna a lo awm a. Ka lut chho vat a, programme hmasa zawk an lo zo fel vel mek a. Chutah chuan ka thlenpuipa nen kan inhmu hlawl bawk a. A chhungah kan lut dawn a, poetry chhiar kan ngaithla a, a thenin a sakin an sa bawk a. Mahni tawnga chhiar te, saptawnga chhiar te an awm bawk a.
 |
Vei lam sir bera mi hi C. Januari a ni. |
Kal chhan ka tihlawhtling ta
A tuk, August ni 4, 2023 chawhma chu keima hun a ni tawh a, hma takah ka chhuak a. Ka tihna hmun tur hi Malkauns Auditorium-ah a ni a, a building pui zawk chhungah khan a ni. Ruah a tla cherh cherh reng mai a, Bhopal kan cham chhungin ni kan hmu meuh lo. A hmun ka thlen veleh kan tihna hall tur lam ka pan nghal a, an lo inpeih at at tawh hle. Nu Jane-i te nufa pawh ka hmu a, min lo tawiawm niin, an chungah ka lawm ngei mai.
Chu hmuna poetry chhiar tur chu, programme-a lang tel lo an belh pakhat nen mi 9 kan ni a, hun kaihruaitu hi Tulsi Raman a ni. Hrehawm ka tih em em chu, Hindi vekin an kaihruai a, ka hming an sawi lai chiah ka hrethiam! Tum khat chu min koh dawnah 'English' tih thumal hi a lam ri a, a ngawi dat a. Thil min zawh a nei a ni ang ka tia, "English and Mizo" ka lo ti ve thuai! Ka chhang dik em, chhan tur a ni em tih pawh ka hre lo. En erawh min en háw hlawm! Keini - vai khual tlem te kan neih pawha an hriatthiam loh hlauva English-a kan tih hram hram laiin, anni zawng an lo ni awkawng lo mai.
Ka hun a thleng a. Ka vanneihna em em chu, hetiang hunah hian han zam leh han zah teh vak hi ka nei lo hi a ni. Ka bula mi, putar pui mai chu a zam hle a ni ang, a chhiar laiin a khur nasa mai! Ka chhiar dawnah chuan tuman an hre thiam dawn chuang lo ka ti a, Mizo tawngin, "Tuman kan tawng an hrethiam chuang lo va, chhiar miah miah mai ang aw Nu Jane," ka'n tiah! Nu Jane-i pawh ka va melh tawh chuang lo! A zahtheihlohthlak angreng.
Mizo poetry pakhat ka chhiar phawt a (ka chhiar hmain saptawngin a hawi zawng tlem ka sawi hmasa a), chu ka Mizo poem chu instagram lamah ka post tawh a, lo chhiar ve duh tan — hetah He ka poetry ka chhiar hi chuan ka hnuk hi a ulh thin, mahse, ka tahbelh lo a nia. Theih tawpin ka'n chhiar a, a changin aw ki ka'n tisang a, a chang leh ka tihniam leh a. A changin hnuk ulh ni awm takin ka'n ngawi vang vang a, hmelah lah ni se ka titak nasa mai si a. Muang fân raiha ka chhiar hnuah, rang takin ka'n chham leh zawt zawt a! An mobile camera te chuan min tin ve thap a, thiam min ti ve tho ang em aw, ka hre lo!
Ka poetry pahnihna atan English peom ka chhiar a. Chu chu Mizo tawnga ka ziah hmasak, ka thianpa Seiji (Lalrinkima) min lehlinsak a ni a, a chungah ka lawm ngang mai. He huna chhiar atan Manipur-a kan unaute chunga thil thleng chungchang ka phuah nawk nawk a ni a, ka zin dawn karah hna lamah kan buai em avangin duh angin ka intilungleng hman lo va, duh angin ka tuihnang thei lo va, ka ui leh hnuhnawh hle. Tawi têin ka puitlin ve hram a ni. Chu chu hetah tê hian dah ta mai ila, a thupui pawh a hmunah ka thlak chawpchilh a.
To The One Sister
In this abode of The Seven Sisters
Our daughters are raped and molested
They lose their dignity, husbands, sons and homes
The Iron Lady is now defiledThe place where they exist in tranquility
is burnt down in flames and witness a living hell
They run for their lives in every direction
from their homes where they have a happy family
When shall they ever meet again!
Here on earth or in the afterlife?The ground where children frolic
is barricaded and occupied by robust armed forces
The meadows and beautiful green forests
are scattered with blood and corpses
The twitter of birds and melodious sound of wild creatures
is replaced by gunfire and wailing of the injured
That same place is now engulfed by eerie smogInternet is shut down and freedom is veiled
but the honor of their daughters is undone in broad daylight
Is this "Fragrant of Peace" for real?!
Awake awake, ladies and gentlemen, before
the cranium of your sons starts to rot.
Ka poetry pathumna atan tawi tê mai ka chhiar a, thupui pawh a nei lo. Ka chhiar hmain, "Hei hi ka heart broken laia ka phuah a nia," te ka'n ti hmasa a, uang titihin, an nui deuh thú ka ring a, tu mah an nui miah lo. Min khawngaih a ni ang. Chu chu hetah ka dah chhuak tawh lo mai ang.
Ka chhiar zawhah chuan hun kaihruaituin English-in tlem têin a comment a. Chutah chuan ka la naupan (young poet) zia te (kal khawm zingah ka naupang ber a), kal zel tura min duhsakna te a sawi a. Vai tawngin ka Mizo poem, drugs addict chungchang a comment chiam a. A hriatthiam ka ring chiah lo na a, ka expression vel atang leh ka sawifiahna atanga comment a nih ka ring, a sawi ka hrethiam tlat lo. Manipur chungchang ka chham pawh a comment nual a, mahse, vai tawng vek a hman avangin 'Manipur' tih lai chiah ka hrethiam pek a! Buaithlak thin khawp mai.
 |
| Nu Jane-i'n thla min lo laksak |
 |
| Poetry ka chhiar lai a ni a. Sir Ramdina'n he thlalak leh a hnuai chiaha thlalak hi min lo lak chhuahsak a, a chungah ka lawm khawp mai. |
He programme-ah hian thu leh hla thila Mizoram lo kal tawh an lo awm nual a. A chung chung leha mipa kawr sen (BJP rawng) ha khian Mizoramah poetry chhiara a lo kal tawh thu min hrilh a, kan titi luam. Ani bakah hian nutling pakhat, he hun chhima lo kal ve hian Mizo puan a lo bat ve tlat bawk a. Ka va bia chu Tamil Nadu mi hi a ni a, Mizorama a lo kal tumin chu puan an present thu a sawi a. He hmunah a rawn bât leh chuan, chu puan a ngaihhlutzia a tichiang viauin ka hria. A phone number ka la a, kan hun hmanna chu ka chhuahsan ta a.
Kan hun hmanna hall ka chhuahsan hnuah lehkhabu an phona hmun ka en kual a. Lehkhabu eng emaw zat chu ka lei a, ka zinkawng bill te ka buaipui fel hnuah bawr angreng takin hall lianpui mai chu ka chhuahsan ta a ni. Hall pawnah chuan ka kalna taxi ka zawng a, a number ka chhinchhiah avangin ka va zawng hmu mai a. Mahse, a driver a awm tlat lo. Ka'n nghak ren rawn a, ruah a tla seng seng bawk si. A nghah nan ka tia, a kawt velah ka fang mai mai a.
 |
| Hun kan hmanna hmun hall lian tak |
Ka beidawn hnuah Uber taxi (auto-rickshaw) ka ko va, ka haw ta vang vang a. Cheng 30-in in ka thleng a, cheng 100 ka pe a. A lawm nangiang mai. Pawisa tam tham lo taka mi hlimna ka siamsak theih chuan, engah nge ka tih loh vang, hnam hnuaihnung ber leh vai chhe ber te pawhin lawmna chang an hria alawm ka ti rilru ve tlat a. Thlawhna Tumhmun ka panna kawnga min hruaitu Auto driver pawh ka bawksik nghe nghe.
Kan Zotlang ram nuam lam panin
Chumi tlaiah la la Bhopal atanga Delhi pana chhuak tur ka ni a, thlen in ka pan vat a. Ka thlenna hotel-a min viltu ber hi saptawng a thiam tlat lo va, kan inbe hleithei lo. Google translator kan hmang a, a pawimawh zual chu kan inhre pawh tawn thei. Ka insiam vel mek lai chuan Mizoram atanga tel pakhat Tluanga Chawngthu chu hotel a lo thleng ve chiah a. Ani chu a nauvin a lo hmuak a, Ahmedabad atangin a u hmuak turin Bhopal a lo kal vang vang a ni. Theih ang angin ka lo chiauau va, mahni tawng ngeia han titipui nawk nawk tur an awm chu a hlimawm hle. Aizawl ka thlen hma chuan ei tur mumal ka ei tawh dawn loh avangin, hotel chung ber restaurant-ah ka han chawl a. Ka han inhnawhpuar ngheng mai a, thawktu pakhat ka bawksik leh zeuh bawk a (a ngah ber ang ziazangin). Chu restaurant-ah chuan Bhopal dil lian em em mai chu a lo lang chiang ngang mai. Ka han thlir kual vel a. He khawpui hi heng dil lian tak takte avangin City of Lakes an tih phah hial reng a ni.
 |
| An inkuah chial mai a, an inpawm leh vawng vawng thin a. An inhmatawn a. An infawp ang em aw ka tia, en awm lo tak hian ka melh ru reng a. An infawh hmain nutling thau deuh deuh pahnih an va chhuak phei hman a ni. Rual awh an va tina teuh thin em! |
Ka inhnawh puar hnuah chuan ka chhuak ta a. Ka thlenpuipa tê kha a lo la haw loh avangin kan inhmu ta lo va, thla ka lo lakpui ta lo kha pawi ka ti hle. A hma zanah a fate nen an in-video call a, a fanu lah chu hmel tha fu lehnghal! Uber hmangin auto bawk ka ko leh a. A nghah chhungin hotel pawn velah ka teihawi a. Thla te ka lakpui a, tichuan, Bhopal thlawhna tumhmun ka pan ta a ni.
 |
| K'u Tluanga'n ka chhuak tur thla min laksak |
Thlawhna tum hmunah chuan check in te ka tih hnuah hun a la tam bakah flight an lo delay leh bawk a. A chhungah ka teihawi kual a. Thla te ka'n la kual a. Bhopal Tumhmun te chu ropui vak turah pawh ka lo dah lo va, mahse, a lo pui ve nangiang mai. A enga mah hma chuan rual ka'n awt ve nghal ringawt a nih chu!
 |
| Self Checkin Machine, Bhopal |
Zu dawr te ka hmu a, ka thian Shangrilars-ho kha ka hre chhuak hlawm a. Han hawnsak pawh ka duh viau a, mahse, ka broke bakah ka inak leng tawh ngang si lo. Thla ka la a, ka va thawn ta ringawt a (tun thleng hian min la chhuahchhal hlawm a ni). Kei hi zu in ngai miah lo ka ti a, thian zu in mi hi ka kawm nasa a. Kumin kum tir lamah Shillong-a kan kal tum khan ka thiante hi hrilhlawk miah lovin zu ka hawnsak a. Mizorama hmuh zen zen tur awm lo, tha leh tui ve tak si tiin ka zawng tawp a, Teachers min kawhhmuh a, um khat ka hawn a. Chaw eikhawm kan neih hmasak berah ka pe thut mai chu an lawm ngang mai. Keimah atanga an beisei ngai hauh loh a nia, dam chhunga ka zu lei vawi khatna a ni bawk a! Tun tumah erawh min beisei sang viau na a, a zu dawr hlimthla chauh chu ka hawnsak theih chu a ni.
 |
| Ka thiante tan zu dawr thlalak ka hawnsak |
Thlawhtheihna kan nghah lai chuan Guwahati, Assam-a cheng pa pakhat hian min lo bia a. Festival-a ka dawn, ka bag ah pakhat a hmuh atangin chu hmuna tel ka ni tih a hria a, min lo be chawt hi a ni a. A bulah thuthmun ka rem a, kan titi chiam a. A tir berah chuan Manipur chungchang min zawt a, eng vanga Manipur issue hi lo irh chhuak nge tih te min zawt a. Ka thiam leh theih ang tawkin ka chhang a, Mizorama chengte nena unau kan nih dan te ka hrilh bawk a. An history a hriat ang ang te min hrilh ve bawk a, British-hovin min awp leh thendarh dan te, Kuki tih hming an put dan te a sawi a, rin ai takin a lo hre ril ve zek mai. Mizoram education system chungchang te, Assam-a an kalpui dan te pawh kan sawi dun bawk a. Mi mal chanchin te kan inhrilh tawn bawk a. Thlawhtheihna lo thlen hnuah kan inthen ta a ni.
Delhi chu tluang takin kan thleng a. A chhung atangin ka chhuak a, a tuk August ni 5, 2023 zingkara Aizawl pana chhuak tur kan ni. Kan chhuahna tur terminal lam ka pan a. Tumhmun kawtah ka thu tlaivar ta thak a. Boruak a lum up churh a, eng emaw thâng nghur mai a awm reng bawk si, nuam ka ti hauh lo. Dar lah chu a kal muang em em mai lehnghal a.
 |
| Hetah hian khua ka nghak var a. |
A tuk zinga checkin an hawn veleh boarding pass ka la chhuak vat a. A chhungah ka lut ta a. Aizawl lam chhuak turte awmna lam ka pan thuai a, haw mai inpeihin thlamuang takin ka thu ta der der a. Mizo tawng a lo riat leh nak nak tan ta! A chhung ka fang kual a, a hnung lawk chu lehkhabu dawr a ni a, lehkhabu ka lei leh nual bawk a. Chhuah a hun a, Mizo chu kan han intlar bik thap mai a, hmuh a van nuam tak. Hnam dang chu an inchuh luih luih zel a ni ngai a, Mizo awmna bikah chuan kan intlar put mai.
Tichuan, kan chhuak ta a. Thlawhtheihna chhungah chuan ka lehkhabu lei pakhat APJ Abdul Kalam-a chanchin ziahna chu ka han chhiar chhin a, ka chhiar tui ta em em mai a, mi dang ta tura ka lei chu a ni ve bawk sia! A hma zanah ka tlaivar tawh avangin ka chhiar rei thei vak lo, a tam zawk chu ka muhil a ni (Aizawl ka thlen veleh APJ Abdul Kalam-a chanchin ziahna lehkhabu pathum ngawt chu Amazon-ah ka chah nghal a, he thu ka ziah lai hian a lo la thleng lo deuh). Tluang takin Lengpui ka thleng a. Scooty ka la chhuak a, ka tlan haw ta vang vang a. Kawngkama mautuai an zawrh chu ka lei nual a. Mautuai leh lehkhabu ka hawn a nih ber chu!
He hun hi ka tan chuan hun lawmawm leh ropui tak a ni a, ka theihnghilh ngai tawh lo vang. Festival hi August ni 7 thleng ni mah se, Pathianni hmang lova awm hram ka duh avangin (ka la inkhawm kim ve tlat a!) August ni 5 Inrinniah kan haw ta chuk chuk a ni. March thla tawpa Shillong-a Mafaa pual seminar kan neihnaa ka zuk kal tih lohvah chuan, tun tum hi Mizoram pawna thu leh hla thila ka chhuahna hmasa ber a ni a, a hmunah ka khua zuk har hle mah se, nuam ka ti takzet a, vannei pawh ka inti.
Ka ngaihtuah mai mai a. Kum 2017-ah politics lamah inhman tanin MNF party-ah kan lut a, kum 5 pumhlum teh meuh mai ka inhman hnuin, kum 2022-ah ka chhuahsan leh ta kha a ni a. Party-a ka awm chhung khan, kum 2018-a sorkarna kan siam hnu lawk, 2019 kum tir têa Dr. R. Lalthangliana zuia Shillong kan zuk zin tih loh chu ram pawna zin chhuahna ka nei miah lo va. Dr. Thangtea lah chuan, khami hnuah vawi khat mah min be zui ta lo va (keimah tê khan min hruai a, min itsiktu inrawlh an awm ni maw). Ani ho hian MNF sorkar hmain, campaign-in Zoram dung leh vang kan zin chhuak a, zin dawn apiangin amah ngeiin min rawn phone ziah thin kha a ni a! Kan sorkar hnuah erawh chuan ani mai bakah Dampa savawm, a zin dawn apianga zin tura min sawma min rawn phone ziahtu te chu an reh ta hmak mai nia! Pawi ka va ti lo tak.
Kum 2021-ah party chhuahsan chiah si lovin academic ka buaipui a, politics lamah erawh ka inhnamhnawih ta mang lo. Mahse, inthlan a hnai chho va, a hminga nihna pawimawh chelh ve reng chunga active theih loh chu tha ka ti lo va. Tin, thui tak ka thlirin politics-ah kei ang tan chuan dinkhawchhuahna kawng a kaw dawn lo niin ka hria a, a boruak hi a zawh pawh ka zo lo bawk a. Chhungkaw tlangval awm chhun, chhungkaw enkawltu ka nih avangin eizawnna fumfe tak ka neih pawh tulin ka hria a, kum 2022-ah banna lehkha ka thehlut ta a ni. Tun thleng hian ka la inchhir chhin lo va, ka inchhir ngai hek lo vang. Ka dam chhung kum 30 chuang tawhah kum 5 zet chu tul lo leh lelo takin, lawilo hmunah ka va khawhral a, ka ui takzet a ni. Pathianin Covid hripui hmangin min deng harh a, min beng harh a, hripui leng tuar em emtu kha ka tan malsawmna zawk a lo ni.
Thu leh hla avang te, zirna (academic) avang te in ka thlen ngai loh ram ka thleng a, ka nih phak loh tur ka nih theih phah a. Eng tik lai maha 'Sir' ni ngai lo tur chu zirlaite'n an zirtirtu ka nih avangin min han 'Sir' ve sap sap thin a (chu chu ka thian zirtirtute ka awh em emna thin a ni). Ka zirlai chhuak han tih tur mi 100 chuang zet an lo awm ve ta! Hei lo liama ka tan hlimna tur a awm chuang lo. Opposition dinhmun chauh lai bera party-a lut, zirna lamah pawh hma lam êng tak nei chunga chung thil zawng zawng kalsana politics-a zuang lut kha ka ni a. A campaign hah lai zawng zawng kan chang a, MNF a han sorkar a, sorkar hnua party inhmang leh tawh lo tura politics kalsan leh daih chu duhthlanna sáng leh har tak a ni. Mahse, tun thlengin Lalpa'n min la kaihruai zel a. A tawp thleng lovin min thlauh tawp lo vang.
Share this
0 Comment to "Bhopal laitualah mahriaktêin"
Post a Comment
Eng nge i ngaihdân?